Trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình ngày 15/04/2025, Đại học Quốc gia Hà Nội (VNU Hà Nội) đã tổ chức tọa đàm “Việt Nam thịnh vượng trong Kỷ nguyên mới”, đánh dấu một giai đoạn mới trong quan hệ hợp tác song phương Việt Nam - Trung Quốc về giáo dục, khoa học và công nghệ.

Điểm nhấn của sự kiện là bài tham luận của GS. Lâm Nghị Phu, Viện trưởng Viện Kinh tế học Cấu trúc mới (Đại học Bắc Kinh), nguyên Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách Kinh tế phát triển của Ngân hàng Thế giới, tập trung vào các hàm ý chiến lược cho quá trình theo đuổi thịnh vượng của Việt Nam trong bối cảnh hiện tại.

GS.TS. Phạm Bảo Sơn, Phó Giám đốc VNU Hà Nội, nhấn mạnh vai trò then chốt của nhà trường trong đào tạo, nghiên cứu khoa học và tư vấn chính sách, góp phần hiện thực hóa các chủ trương lớn của Đảng và Chính phủ, bao gồm Nghị quyết 45-NQ/TW về phát triển đội ngũ trí thức, Nghị quyết 57-NQ/TW về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cũng như dự thảo nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân.

Tọa đàm này cũng tạo cơ hội để VNU Hà Nội tăng cường hợp tác học thuật với các đại học hàng đầu Trung Quốc như Đại học Bắc Kinh, Thanh Hoa, Nam Kinh, Hạ Môn, Ma Cao, củng cố quan hệ khoa học - giáo dục trong khuôn khổ “Năm giao lưu nhân văn Việt – Trung”.

GS. Lâm Nghị Phu khẳng định rằng thịnh vượng không chỉ dành riêng cho các quốc gia phát triển mà là cơ hội cho tất cả, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển có lợi thế “người đi sau” về công nghệ và thể chế. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của chuyển đổi cơ cấu liên tục, bao gồm chuyển đổi ngành nghề và công nghệ, để nâng cao năng suất lao động và giảm chi phí giao dịch thông qua cải thiện hạ tầng cứng và mềm.

Tuy nhiên, GS. Lâm Nghị Phu lưu ý về “bẫy thu nhập trung bình”, một thách thức lớn đối với các nước đang phát triển do không thực hiện được chuyển đổi cơ cấu hiệu quả. Nguyên nhân chủ yếu là do xác định sai lợi thế so sánh tiềm ẩn, điều tiết chính sách phát triển ngành không phù hợp hoặc thiếu vai trò chủ động của Nhà nước trong điều phối chiến lược phát triển. GS. Lâm Nghị Phu nhấn mạnh vai trò của “Nhà nước kiến tạo” trong việc dẫn dắt, khơi mở và hỗ trợ doanh nghiệp phát huy tối đa lợi thế tiềm ẩn, thay vì can thiệp trực tiếp vào thị trường.

Từ những tiền đề trên, GS. Lâm Nghị Phu đề xuất lộ trình 6 bước chiến lược nhằm nâng cấp ngành công nghiệp và thúc đẩy tăng trưởng bền vững:

1. Xác định ngành có tiềm năng tăng trưởng dựa trên lợi thế so sánh quốc tế.
2. Đánh giá khả năng hiện thực hóa ngành, loại bỏ rào cản cho doanh nghiệp trong nước.
3. Thu hút FDI hoặc triển khai chương trình ươm tạo doanh nghiệp để lấp đầy các khoảng trống công nghệ.
4. Chính phủ hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân tiên phong thông qua ưu đãi thuế, tiếp cận tín dụng, ngoại tệ.
5. Phát triển khu công nghiệp chuyên biệt, tận dụng hạ tầng và cơ chế đặc thù tại các địa phương khó khăn.
6. Đồng hành bền bỉ của Nhà nước, bảo đảm môi trường kinh doanh minh bạch, cạnh tranh lành mạnh.

GS. Lâm Nghị Phu khẳng định Việt Nam có thể đạt tốc độ phát triển nhanh hơn nếu biết chuyển hóa lợi thế đi sau thành chiến lược đột phá trong công nghiệp và công nghệ, dựa trên các mô hình thành công của Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc.

TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam, lưu ý rằng phần lớn doanh nghiệp Việt Nam (97%) là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, gặp khó khăn trong tiếp cận đổi mới sáng tạo và chuyển đổi công nghệ do hạn chế về nguồn lực, tư duy và tham vọng. Ông đề xuất chính sách hỗ trợ cần tập trung vào việc “kéo dài nấc thang phát triển” và giảm rào cản về quản trị, công nghệ, tài chính để doanh nghiệp nhỏ có thể phát triển.

TS. Vũ Hoàng Linh (Đại học Kinh tế, VNU Hà Nội) đề xuất áp dụng quy trình 6 bước của GS. Lâm Nghị Phu cho các ngành có tiềm năng và đang thu hút FDI mạnh, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết thay đổi tư duy giáo dục tại các trường đại học để đáp ứng nhu cầu của thị trường và chủ động nghiên cứu xu thế công nghệ mới.

GS. Lâm Nghị Phu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết nối chặt chẽ giữa đại học và doanh nghiệp, coi đào tạo nguồn lực là trách nhiệm cốt lõi của chính sách phát triển quốc gia.

Trong phần trao đổi mở, các chuyên gia nhất trí rằng khu vực tư nhân là động lực then chốt thúc đẩy tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và hội nhập kinh tế. Nhà nước cần tạo lập môi trường cạnh tranh công bằng, cải cách thể chế, giảm chi phí tuân thủ và bảo đảm sự bình đẳng giữa các loại hình doanh nghiệp. Chính sách hỗ trợ cần được “thiết kế theo vòng đời doanh nghiệp” thay vì áp dụng dàn trải hoặc hành chính hóa.

Tham luận của GS. Lâm Nghị Phu và các ý kiến trao đổi tại tọa đàm đều nhấn mạnh cơ hội lớn để Việt Nam tái định hình chiến lược tăng trưởng. Chuyển đổi cơ cấu với trọng tâm là nâng cấp ngành công nghiệp, đổi mới sáng tạo, thúc đẩy khu vực tư nhân và phát huy vai trò của nhà nước kiến tạo là hướng đi tất yếu để Việt Nam bứt phá lên nhóm thu nhập cao.

Tọa đàm “Việt Nam thịnh vượng trong kỷ nguyên mới” mở đầu cho chuỗi hoạt động hợp tác giáo dục và khoa học giữa Việt Nam – Trung Quốc trong năm 2025. VNU Hà Nội đã ký biên bản ghi nhớ với Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc) về việc thành lập “Mạng lưới đại học Việt – Trung” và cam kết hợp tác trong giáo dục kỹ thuật số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và đào tạo trực tuyến.

Hiện có gần 600 sinh viên Trung Quốc đang học tập tại các đơn vị thuộc ĐHQGHN, cùng với sự gia tăng số lượng giảng viên và cán bộ học thuật trao đổi giữa hai bên, mở ra cơ hội giao thoa tri thức, công nghệ và sáng tạo giữa hai nền giáo dục.

GS. Lâm Nghị Phu, một trong những nhà kinh tế hàng đầu thế giới, đã có nhiều công trình nghiên cứu nổi bật về kinh tế học cấu trúc mới và các chiến lược chuyển đổi cấu trúc kinh tế ở các nước đang phát triển, trong đó có các công trình “Kinh tế học cấu trúc mới: Một khuôn khổ để tư duy lại phát triển và chính sách (A framework for Rethinking Development and Policy)”, “Từ bầy ngỗng bay đến đàn rồng dẫn đầu (From Flying Geese to Leading Dragons)”, “Hành trình tìm kiếm thịnh vượng (the Quest for Prosperity)”, “Vượt lên nghịch cảnh (Beating the Odds)”.

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.