Ngày 17 tháng 4, dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy, phiên thảo luận cấp Bộ trưởng “Bắt nhịp Cách mạng Xanh 4.0: Hành trình chuyển đổi hệ thống lương thực - thực phẩm cho kỷ nguyên bền vững” đã diễn ra trong khuôn khổ Hội nghị P4G. Phiên thảo luận nhấn mạnh vai trò then chốt của đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ số, công nghệ xanh, và hợp tác đa phương, hợp tác công - tư trong việc kiến tạo một tương lai bền vững và công bằng.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy chỉ rõ những thách thức cấp bách hiện tại: biến đổi khí hậu leo thang, suy giảm đa dạng sinh học, gián đoạn chuỗi cung ứng lương thực toàn cầu do bất ổn địa chính trị và chủ nghĩa bảo hộ, đe dọa an ninh lương thực, và gia tăng khoảng cách phát triển giữa các quốc gia. Các đối tượng dễ bị tổn thương nhất là nông dân nghèo, người tiêu dùng có thu nhập thấp, và hệ sinh thái mong manh. Theo Bộ trưởng, không thể giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu bằng cách gây ra khủng hoảng lương thực, cũng như không thể bảo vệ môi trường nếu bỏ qua lợi ích của người nông dân sản xuất nhỏ. Đồng thời, các quốc gia có thu nhập thấp cần được chia sẻ trách nhiệm và lợi ích công bằng trong việc bảo tồn tài nguyên môi trường.

Trong bối cảnh này, “Cách mạng Xanh 4.0” không chỉ là một lựa chọn mà là yêu cầu tất yếu, đòi hỏi hành động khẩn trương. Đây là cuộc cách mạng hướng đến việc đổi mới toàn diện hệ thống lương thực thông qua việc ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (big data), công nghệ sinh học và các giải pháp đổi mới sáng tạo.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh tầm quan trọng của tài nguyên thiên nhiên: “Không thể có một nền nông nghiệp thịnh vượng nếu nguồn tài nguyên thiên nhiên tiếp tục bị đe dọa, nếu đất tiếp tục suy thoái, khí hậu tiếp tục nóng lên.”

Tại Việt Nam, nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong đảm bảo an ninh lương thực, ổn định xã hội và sinh kế cho hơn 60% dân số, đóng góp 12% GDP quốc gia. Từ một quốc gia từng đối mặt với khủng hoảng lương thực, Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những nước xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới, với sản phẩm có mặt ở gần 200 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, với nguồn tài nguyên hạn chế, ước tính chỉ có khoảng 10,3 triệu ha đất canh tác, ngành nông nghiệp Việt Nam đang đối diện với nhiều thách thức.

Để giải quyết các thách thức này, Việt Nam đang từng bước chuyển đổi nông nghiệp theo hướng xanh, thông minh và bền vững, với đổi mới sáng tạo, nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại, chuyển đổi số là trọng tâm để tạo ra đột phá. Việt Nam đã ban hành Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Kế hoạch hành động quốc gia chuyển đổi Hệ thống lương thực thực phẩm minh bạch, trách nhiệm, bền vững đến năm 2030; Đề án phát triển khoa học và ứng dụng, chuyển giao công nghệ thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp đến năm 2030 và các đề án khác như phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030. Những chính sách này thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong việc phát triển một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững và có trách nhiệm.

Bộ trưởng cho rằng, không một quốc gia nào có thể đơn độc thành công trong quá trình chuyển đổi hệ thống lương thực. Cần có sự chung tay hành động giữa các quốc gia, tổ chức quốc tế, doanh nghiệp, nhà khoa học và nông dân. Hợp tác đa phương thực chất, dựa trên nền tảng công bằng và tôn trọng lẫn nhau, là chìa khóa để vượt qua các thách thức về an ninh lương thực, đa dạng sinh học, biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

Bộ trưởng đề nghị các đối tác chia sẻ chính sách thúc đẩy ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo trong sản xuất nông nghiệp để sử dụng hiệu quả tài nguyên, nâng cao năng suất, chất lượng và giảm phát thải. Đây là hướng đi tất yếu để thích ứng với biến đổi khí hậu và đóng góp vào mục tiêu phát thải ròng bằng “0”. Đồng thời, vai trò của các cơ quan quản lý, tổ chức quốc tế và khu vực tư nhân trong chuyển giao công nghệ, hỗ trợ tài chính, kỹ thuật và nâng cao năng lực cho người làm nông nghiệp là vô cùng quan trọng. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên là điều kiện tiên quyết để đảm bảo hiệu quả và tính bền vững của các chương trình chuyển đổi.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chia sẻ kinh nghiệm, mô hình và thực tiễn tốt từ các quốc gia khác trong phát triển nông nghiệp xanh, tuần hoàn, đảm bảo an ninh lương thực và sinh kế cho người dân.

Ông Donal Brown, Phó Chủ tịch Quỹ Phát triển Nông nghiệp Quốc tế (IFAD), nhận định chủ đề “Bắt nhịp Cách mạng Xanh 4.0” là một lời kêu gọi hành động, thể hiện tầm nhìn và năng lực lãnh đạo của Chính phủ trước những thách thức chưa từng có. Ông Brown cho rằng công nghệ là giải pháp tối ưu để sản xuất nhiều hơn với ít tài nguyên hơn. Công nghệ sinh học có thể phát triển các giống cây trồng chống chịu tốt hơn với biến đổi khí hậu, trong khi các hệ thống quản lý nước và đất thông minh có thể giảm thiểu tổn thất và bảo vệ hệ sinh thái. Các chính sách cần bao trùm để không bỏ lại phía sau những nông dân sản xuất nhỏ.

Phó Chủ tịch IFAD nhấn mạnh sự cần thiết của đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển, cơ chế khuyến khích áp dụng công nghệ xanh, giảm phát thải và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên. Tính bền vững cần trở thành trọng tâm trong mọi quyết định sản xuất nông nghiệp. IFAD cam kết đồng hành cùng các chính phủ và tổ chức đối tác để chuyển giao công nghệ và tri thức đến các vùng nông thôn.

TS. Girma Amente, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Ethiopia, chia sẻ kinh nghiệm vượt qua đói nghèo và trở thành nhà sản xuất lúa mì lớn nhất châu Phi. Ông cho rằng Hội nghị P4G tạo ra không gian để chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm và cùng nhau xây dựng tương lai bền vững.

“Chúng ta cần có trách nhiệm nhân rộng công nghệ, kỹ thuật; chia sẻ các hoạt động đổi mới cũng như kinh nghiệm thúc đẩy quá trình chuyển đổi bền vững,” Bộ trưởng Amente nói.

Ethiopia đã khởi động sáng kiến “Bounty of the Basket” tập trung vào các loại protein có nguồn gốc từ động vật, bao gồm sữa, gia cầm, cá, mật ong và các sản phẩm thịt. Sáng kiến này sử dụng giải pháp biogas để giảm phát thải khí nhà kính trong chăn nuôi, cho phép tăng sản lượng mà không gây tổn hại đến môi trường.

Các mục tiêu khí hậu của Ethiopia tập trung vào giảm phát thải, bảo tồn trữ lượng carbon rừng và thực hành nông nghiệp thông minh thích ứng với khí hậu.

PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, cho biết các chính sách quốc gia đang từng bước hoàn thiện để thúc đẩy ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp. Việt Nam đã ban hành Chiến lược tăng trưởng xanh, Chiến lược chuyển đổi số nông nghiệp và các chương trình thúc đẩy nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp carbon thấp. Các cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức quốc tế đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi xanh, chuyển đổi số hệ sinh thái nông nghiệp bền vững.

TS. Thọ nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác đa phương, chia sẻ tri thức, tài chính và công nghệ để vượt qua các rào cản về chi phí, năng lực và tiếp cận thị trường. Các tổ chức như FAO, IFAD, UNDP, ADB, GCF đã và đang đồng hành cùng Việt Nam trong chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực cho nông dân và thúc đẩy mô hình hợp tác công - tư trong nông nghiệp bền vững.

TS. Thọ cho rằng thành công trong chuyển đổi xanh, chuyển đổi số cho thấy khi người nông dân được trao công cụ, kiến thức và niềm tin, họ sẽ là lực lượng tiên phong cho cuộc cách mạng nông nghiệp xanh.

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.