Dựa trên dữ liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu cá rô phi và cá điêu hồng (một biến thể của cá rô phi) trong năm tài chính 2024 đã đạt mức ấn tượng, vượt ngưỡng 41 triệu USD, đánh dấu mức tăng trưởng đáng kể 137% so với năm trước. Trong đó, xuất khẩu cá rô phi đạt 27,8 triệu USD và cá điêu hồng đạt 13,2 triệu USD.

Tác động của Thuế Quan Trừng Phạt của Hoa Kỳ đối với Cá Rô Phi Trung Quốc

Trong hội thảo gần đây tại Cần Thơ, tập trung vào các giải pháp để tối ưu hóa sản xuất và xuất khẩu cá rô phi cho năm tài chính 2025, ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký VASEP, đã nhấn mạnh quy mô toàn cầu của ngành cá rô phi, với sản lượng đạt xấp xỉ 7 triệu tấn trong năm 2024. Hoa Kỳ nổi lên là thị trường nhập khẩu cá rô phi lớn nhất, với khối lượng nhập khẩu vượt 178.000 tấn trong cùng kỳ.

Trong lịch sử, Trung Quốc luôn là nhà xuất khẩu cá rô phi hàng đầu thế giới, đóng vai trò là nhà cung cấp chính cho thị trường Hoa Kỳ. Tuy nhiên, kể từ năm 2018, Hoa Kỳ đã áp dụng mức thuế nhập khẩu 25% đối với cá rô phi từ Trung Quốc, dẫn đến sự sụt giảm đáng chú ý 40% trong xuất khẩu từ Trung Quốc sang Hoa Kỳ so với năm 2015.

Dữ liệu chính thức từ Trung Quốc cho thấy sản lượng cá rô phi của nước này đạt khoảng 1,7 triệu tấn trong năm 2024, trong đó 55% được dành cho xuất khẩu. Tổng khối lượng xuất khẩu cá rô phi của Trung Quốc đạt 479.000 tấn, tạo ra giá trị xuất khẩu đáng kể 1,405 tỷ USD. Hoa Kỳ vẫn là thị trường đơn lẻ lớn nhất cho cá rô phi Trung Quốc, với khối lượng nhập khẩu 127.700 tấn trong năm 2024.

“Trong quý 1 năm 2025, Việt Nam đã chứng kiến ​​sự gia tăng đáng kể trong xuất khẩu cá rô phi và cá điêu hồng, đạt gần 14 triệu USD, tăng 131% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, Hoa Kỳ chiếm 46% thị phần, tiếp theo là Nga với 13%”, ông Nguyễn Hoài Nam nhấn mạnh.

Việc áp dụng mức thuế mới 125% của Hoa Kỳ đối với cá rô phi Trung Quốc, kết hợp với mức thuế 25% hiện có được áp dụng trước đó, đã đẩy thuế suất hiệu quả lên 150%. Điều này đã dẫn đến sự gián đoạn đáng kể trong xuất khẩu cá rô phi từ Trung Quốc sang Hoa Kỳ, tạo ra sự khác biệt rõ rệt trong động lực thị trường.

Để đối phó với tình hình này, các nhà chế biến cá rô phi ở các tỉnh Quảng Đông và Hải Nam của Trung Quốc đã thực hiện các biện pháp chủ động để giảm chi phí nguyên liệu và giảm khối lượng mua. Một nhà chế biến ở Quảng Đông gần đây đã thông báo rằng, bắt đầu từ ngày 9 tháng 4, giá mua cá rô phi có trọng lượng trên 500g sẽ bị giới hạn ở mức 8,6 NDT/kg (1,17 USD/kg). Giá cá rô phi có trọng lượng từ 300g đến 500g cũng sẽ bị giới hạn ở mức 6,6 NDT/kg, giảm 0,7 NDT/kg so với tuần trước. Tương tự, một nhà máy chế biến trong khu vực đã thông báo giảm giá mua nguyên liệu thô ít nhất 0,4 NDT/kg từ ngày 9 tháng 4. Giá cá rô phi giao từ trang trại đến nhà máy là 8,8 NDT/kg cho loại cá 500–800g và 6,8 NDT/kg cho loại cá 300–500g. Giá ở Hải Nam thậm chí còn giảm mạnh hơn ở Quảng Đông, với mức giảm 1,0 NDT/kg so với tuần trước đó.

Ngược lại, giá bán buôn cá rô phi tại Hoa Kỳ đã tăng mạnh trong tuần 15. “Với thuế suất 100%, chúng tôi không thể mua hàng từ Trung Quốc nữa, chứ đừng nói đến thuế suất 150%. Chúng tôi chỉ có thể hy vọng Chính phủ sẽ giúp ngành công nghiệp vượt qua thời điểm khó khăn này”, một nhà nhập khẩu cá rô phi tại Mỹ cho biết.

Nâng Cao Vị Thế Của Cá Rô Phi Thành Sản Phẩm Chủ Lực

Ông Nguyễn Văn Tiến, Trưởng nhóm toàn cầu nghiên cứu phát triển thủy sản của De Heus, lưu ý rằng các đơn đặt hàng từ các đối tác Hoa Kỳ để nhập khẩu cá rô phi từ Việt Nam đã tăng đột biến, cho thấy sự thay đổi trong nguồn cung ứng từ các thương nhân trước đây phụ thuộc vào Trung Quốc. Ông Tiến dự báo quy mô thị trường cá rô phi toàn cầu có thể đạt 14,5 tỷ USD trong tương lai gần, so với tiềm năng tối đa 25 tỷ USD đối với tôm. Do đó, ông Tiến cho rằng Việt Nam nên ưu tiên nâng cao vị thế của cá rô phi thành sản phẩm chủ lực bên cạnh tôm và cá tra.

“Các chính sách phải có hiệu lực trước để hỗ trợ sự phát triển của sản phẩm này, thay vì phản ứng sau khi sản phẩm đã trưởng thành. Hơn nữa, việc phát triển sản phẩm cá rô phi nên tập trung vào các sản phẩm đông lạnh và tăng cường chế biến sâu để đảm bảo chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm”, ông Tiến khuyến nghị.

Ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, nhấn mạnh sự cần thiết của cách tiếp cận chiến lược để phát triển ngành cá rô phi, cảnh báo chống lại các hoạt động rời rạc và cạnh tranh nội bộ tự gây tổn hại. “Điều quan trọng nhất là chúng ta phải hợp tác để khai thác tiềm năng lợi thế của cá rô phi”, ông nói.

Các chuyên gia VASEP cũng đồng tình, nhấn mạnh rằng Việt Nam có điều kiện khí hậu và nguồn nước lý tưởng cho nuôi trồng cá rô phi, cùng với kinh nghiệm đã được chứng minh trong nuôi trồng và xuất khẩu các sản phẩm thủy sản khác như cá tra. Sự phát triển của các trung tâm sản xuất giống và chương trình đào tạo kỹ thuật cho nông dân góp phần đảm bảo nguồn cung giống chất lượng và thực hành nuôi trồng tiên tiến. Tỉnh An Giang đã nổi lên như một trung tâm nuôi cá rô phi xuất khẩu, được hỗ trợ bởi Trung tâm sản xuất giống thủy sản An Giang.

Tuy nhiên, VASEP thừa nhận rằng việc tổ chức sản xuất cá rô phi vẫn còn rời rạc, thiếu liên kết chặt chẽ giữa sản xuất giống, nuôi trồng, chế biến và tiêu thụ. Điều này gây khó khăn trong việc kiểm soát chất lượng và xây dựng thương hiệu mạnh mẽ cho cá rô phi Việt Nam. Việc áp dụng các tiêu chuẩn như VietGAP trong nuôi cá rô phi vẫn còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

“Các doanh nghiệp Việt Nam cần đầu tư vào công nghệ, quản lý chất lượng và tuân thủ các quy định để đáp ứng yêu cầu này. Bên cạnh đó, việc đối mặt với các biện pháp phòng vệ thương mại, thuế chống bán phá giá hoặc các rào cản kỹ thuật khác có thể ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của cá rô phi Việt Nam tại Mỹ. Các doanh nghiệp cần theo dõi sát sao chính sách thương mại và có chiến lược ứng phó phù hợp”, chuyên gia của VASEP khuyến cáo.

Ông Trần Đình Luân tiết lộ rằng diện tích nuôi cá rô phi tại Việt Nam đạt 30.000 ha trong năm 2024, với sản lượng thu hoạch đạt 300.000 tấn. Sản lượng sản xuất giống cá rô phi/điêu hồng đạt 1,09 tỷ con. Ông Luân nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hợp tác giữa các hiệp hội ngành, địa phương và doanh nghiệp để thiết lập một thương hiệu mạnh mẽ và bảo đảm thị phần, nhấn mạnh rằng mọi yếu tố trong chuỗi giá trị phải phối hợp từ đầu.

“Chúng tôi mong muốn đây là diễn đàn thường niên. Ngay từ bây giờ phải suy nghĩ xây dựng thương hiệu con cá rô phi Việt Nam. Chúng ta xây dựng tiêu chuẩn, xây dựng thương hiệu để cạnh tranh trên thị trường. Rút kinh nghiệm từ những sản phẩm trước đây. Đây là buổi khởi động để xây dựng thương hiệu cá rô phi để có sức cạnh tranh tốt, làm sao giảm chi phí, nâng cao chất lượng, xây dựng thương hiệu đạt các tiêu chuẩn để làm trong thời gian tới”, ông Trần Đình Luân nhấn mạnh.

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.