Ngày 21 tháng 4 năm 2025, Đoàn Giám sát Tối cao của Quốc hội đã tiến hành buổi làm việc với Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) về công tác bảo vệ môi trường trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp. Phiên làm việc này nằm trong khuôn khổ chương trình giám sát chuyên đề năm 2025 của Quốc hội, tập trung vào việc đánh giá tình hình thực thi chính sách và pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó hệ thống quan trắc môi trường được xem là nền tảng dữ liệu then chốt cho việc theo dõi, đánh giá và xây dựng chính sách bảo vệ môi trường.

Tăng cường Hệ thống Quan trắc Môi trường Quốc gia

Trong khuôn khổ buổi làm việc, Đoàn giám sát đã khảo sát hệ thống phòng thí nghiệm hiện đại, được trang bị các thiết bị phân tích tiên tiến, cùng trung tâm tích hợp và xử lý dữ liệu quan trắc môi trường, nơi tập trung dữ liệu từ hàng nghìn trạm quan trắc trên toàn quốc. Bộ NN&MT đã trình bày báo cáo tổng quan về hệ thống quan trắc môi trường quốc gia, nhấn mạnh định hướng hiện đại hóa và số hóa toàn diện hệ thống trong tương lai gần.

Báo cáo của Bộ NN&MT chỉ ra rằng nhiều khu công nghiệp, đặc biệt là các cơ sở chế biến thủy sản, nông sản, và giết mổ gia súc, gia cầm, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường cao do lượng nước thải và chất thải chưa được xử lý triệt để. Trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản được xác định là những lĩnh vực có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Ước tính, ngành chăn nuôi thải ra khoảng 65-75 triệu tấn phân và hơn 304 triệu m³ nước thải mỗi năm. Chỉ một phần nhỏ nước thải được xử lý và tái sử dụng, phần lớn còn lại thải trực tiếp ra môi trường, gây lãng phí tài nguyên và ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến an toàn thực phẩm, phát sinh dịch bệnh và sức khỏe cộng đồng. Để giải quyết vấn đề này, từ cuối năm 2024, tất cả các trang trại chăn nuôi bắt buộc phải di dời ra khỏi khu dân cư và các khu vực không được quy hoạch cho hoạt động chăn nuôi.

Trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, công tác quan trắc cảnh báo môi trường vùng nuôi đã được chú trọng và đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, đòi hỏi các giải pháp kịp thời để đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành.

Để khắc phục những hạn chế này, Bộ NN&PTNT đã ban hành Thông tư 12/2024/TT-BNNPTNT sửa đổi Thông tư 04/2016/TT-BNNPTNT về phòng, chống dịch bệnh động vật thủy sản. Theo đó, các thông số quan trắc môi trường nuôi thủy sản được phân loại thành các nhóm:

• Nhóm I: Thông số môi trường thông thường (pH, nhiệt độ, độ mặn/độ dẫn điện, độ kiềm, độ trong, TSS).
• Nhóm II: Thông số hữu cơ và dinh dưỡng (DO, BOD5, COD, TOC, N-NH4, N-NO3, N-NO2, P-PO4, SO42-, S2-/H2S).
• Nhóm III: Thông số vi sinh (Coliform, E.coli, Vibrio spp., Aeromonas spp. và các tác nhân gây bệnh khác).
• Nhóm IV: Thực vật phù du (Tảo, tảo độc hại, Chlorophyll a).
• Nhóm V: Thuốc bảo vệ thực vật (Nhóm Clo hữu cơ, nhóm lân hữu cơ, nhóm carbamate, nhóm cúc tổng hợp, nhóm neonicotinoid, nhóm avermectin, thuốc trừ cỏ và tổng độ phóng xạ a, b).
• Nhóm VI: Kim loại nặng.
• Nhóm khác: Các chất hữu cơ gây ô nhiễm.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy khẳng định hệ thống quan trắc môi trường quốc gia đang được đầu tư theo đúng quy hoạch, với nguồn vốn từ ngân sách nhà nước và xã hội hóa. Tuy nhiên, nhiều địa phương còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận thiết bị quan trắc hiện đại. Bộ NN&MT xác định việc chia sẻ dữ liệu quan trắc môi trường là yếu tố then chốt để phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra và quản lý môi trường.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh: “Các thông số môi trường đang trở thành chỉ tiêu cạnh tranh trong thu hút đầu tư, đặc biệt đối với các doanh nghiệp công nghệ cao. Việc xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn khí thải theo hướng tiếp cận quốc tế đang được đẩy mạnh. Các quy chuẩn kỹ thuật quan trắc môi trường đối với nuôi trồng thủy sản và nước thải chăn nuôi cũng đã được xây dựng và ban hành, với các tiêu chuẩn rất khắt khe. Bên cạnh đó, các mô hình tuần hoàn nước thải trong sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp cũng được khuyến khích nhân rộng.”

Tiếp cận Mới trong Quản lý Môi trường

Đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ đặt câu hỏi về khả năng tái sử dụng nước thải sau xử lý, công tác tiền kiểm, hậu kiểm, việc chia sẻ và công bố thông tin của doanh nghiệp, cũng như sự cần thiết của một chiến lược ngành quan trắc trong tương lai. Đại biểu Nguyễn Văn Huân cho rằng thông tin về môi trường cần được truyền thông rộng rãi hơn để người dân nắm bắt đầy đủ.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Trưởng đoàn Giám sát, đánh giá cao các ý kiến đóng góp sâu sắc và toàn diện về các vấn đề liên quan đến bảo vệ môi trường, một trong những thách thức toàn cầu và ưu tiên chiến lược của Việt Nam trong phát triển bền vững.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh sự cần thiết phải hoàn thiện khung pháp lý để đảm bảo tính đồng bộ và toàn diện trong quản lý môi trường, chuyển hóa tư duy quản lý từ thụ động sang chủ động, từ phản ứng sang phòng ngừa.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề xuất ba cách tiếp cận mới trong quản lý môi trường:

• Chuyển từ đo lường để báo cáo sang đo lường để dự đoán và chủ động phản ứng, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).
• Chuyển từ dữ liệu chuyên gia sang dữ liệu cho cộng đồng, để người dân cùng tham gia giám sát và hành động.
• Chuyển từ phản ứng khi có sự cố sang phòng ngừa dựa trên AI.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh sự cần thiết của việc liên thông dữ liệu liên ngành, kết nối dữ liệu giữa các lĩnh vực nông nghiệp, y tế, giao thông để hình thành một hệ thống quản lý môi trường toàn diện và linh hoạt. Đồng thời, khẳng định vai trò của cộng đồng và người dân trong bảo vệ môi trường, cần đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức và tạo điều kiện để người dân tham gia sâu hơn vào giám sát và phản biện chính sách.

Nguồn: Vneconomy, 10:32, 22/04/2025, Chu Khôi

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.