Trong hai ngày 24-25/4/2025, Bộ Tài nguyên và Môi trường, phối hợp cùng Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam, tổ chức hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề “Kiểm soát và Cải thiện Chất lượng Môi trường Không khí tại Việt Nam”.

Ô nhiễm Không Khí: Thiệt Hại Kinh Tế và Sức Khỏe Nghiêm Trọng

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, ông Lê Công Thành, nhấn mạnh ô nhiễm không khí là một trong những thách thức môi trường cấp bách nhất tại Việt Nam, đặc biệt tại các trung tâm đô thị như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Dữ liệu quan trắc môi trường và chỉ số chất lượng không khí (AQI) cho thấy tình trạng ô nhiễm gia tăng, với nồng độ bụi mịn PM2.5 thường xuyên vượt ngưỡng quy chuẩn quốc gia (QCVN 05:2013) và các khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Để ứng phó với tình trạng này, Bộ Tài nguyên và Môi trường, thông qua Cục Môi trường, đã và đang phối hợp với các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp triển khai các nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó, việc xây dựng các dự án kiểm kê phát thải tại các khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc và phía Nam đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích dữ liệu, xây dựng mô hình hóa và dự báo ô nhiễm không khí.

Thứ trưởng Lê Công Thành cho biết thêm, “Chúng tôi hiện đang thử nghiệm mô hình dự báo chất lượng không khí trong 48 giờ tại Trung tâm Quan trắc Môi trường Miền Bắc”.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đang hoàn thiện Kế hoạch Hành động Quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng không khí, với các mục tiêu cụ thể đến giai đoạn 2026-2030, bao gồm các giải pháp về năng lượng, kiểm soát nguồn thải, giao thông và xây dựng. Bên cạnh đó, Bộ hợp tác với các tổ chức quốc tế như UNDP, ADB, World Bank, UNEP và các tập đoàn (Vingroup) để triển khai các dự án thí điểm, phát triển mạng lưới trạm đo nhanh chất lượng không khí, thúc đẩy chuyển giao công nghệ, giao thông xanh và huy động nguồn lực tài chính và kỹ thuật.

“Dự kiến, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ cử hai đoàn công tác, bao gồm một đoàn cấp cao do Bộ trưởng dẫn đầu, đến Bắc Kinh để trao đổi kinh nghiệm trong kiểm soát và quản lý chất lượng không khí. Hội thảo này sẽ cung cấp thông tin đầu vào quan trọng cho việc hoàn thiện Kế hoạch Hành động Quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng không khí giai đoạn 2025-2030 và các đề xuất chính sách sắp tới,” ông Lê Công Thành nhấn mạnh.

Bà Ramla Khalidi, Trưởng Đại diện UNDP tại Việt Nam, cho biết ô nhiễm môi trường gây ra thiệt hại kinh tế đáng kể trên toàn cầu, ước tính khoảng 6 nghìn tỷ USD chi phí y tế hàng năm, 1,2 tỷ ngày làm việc bị mất và tổn thất năng suất nông nghiệp từ 3-16%, làm giảm 5% GDP toàn cầu do tác động sức khỏe, giảm năng suất chăn nuôi trồng trọt.

Bà Khalidi nhấn mạnh rằng các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc, đặc biệt là các Mục tiêu 3, 11 và 12, tập trung vào giảm ô nhiễm không khí và thúc đẩy các mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững. Kiểm soát ô nhiễm không khí sẽ đẩy nhanh tiến độ đạt được các SDG, đồng thời mang lại lợi ích về sức khỏe, phát triển kinh tế, giảm thiểu biến đổi khí hậu và giảm bất bình đẳng.

Sáu Giải Pháp Cải Thiện Chất Lượng Không Khí

PGS.TS. Nguyễn Thị Trang Nhung, Trường Đại học Y tế Công cộng Hà Nội, cho biết kết quả nghiên cứu năm 2021 cho thấy chỉ có 6 tỉnh/thành phố tại Việt Nam có chất lượng không khí đạt chuẩn QCVN 05:2013 (25µg/m3), và không có địa phương nào đạt mức khuyến nghị của WHO (5µg/m3). Bà cũng nhấn mạnh mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và số ca nhập viện vì nhiễm trùng hô hấp ở trẻ em.

Ông Lê Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho biết các thông số quan trắc cho thấy ô nhiễm chủ yếu tập trung vào bụi, đặc biệt là bụi mịn PM2.5. Tình trạng ô nhiễm có tính quy luật theo mùa, thường kéo dài từ tháng 10-11 đến tháng 4 năm sau, tập trung tại các khu vực có mật độ giao thông cao và nhiều cơ sở sản xuất.

Ông Nam chỉ rõ các nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí bao gồm: hoạt động giao thông, xây dựng, công nghiệp, đốt mở (rác thải, rơm rạ, sinh khối), hoạt động dân sinh và điều kiện khí hậu thời tiết.

Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (WB) từ tháng 8/2019 đến tháng 7/2020, giao thông đóng góp 12% lượng bụi mịn PM2.5 trực tiếp, 18% từ các hợp chất vô cơ thứ cấp hình thành từ khí tiền chất (bao gồm cả từ giao thông), và 17% do bụi đường bị cuốn lên. Hoạt động xây dựng đóng góp 17% nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội.

Nguồn công nghiệp chiếm 29% lượng phát thải bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội (theo báo cáo của WB năm 2022). Hoạt động đốt mở, như đốt rơm rạ và sinh khối, cũng đóng góp đáng kể vào phát thải PM2.5. Hoạt động dân sinh hiện đóng góp khoảng 5% tổng lượng phát thải bụi mịn PM2.5.

Để giải quyết tình trạng ô nhiễm, ông Nam đề xuất 6 giải pháp trọng tâm:

1. Rà soát và xây dựng chính sách vĩ mô liên quan đến chất lượng không khí, bao gồm xây dựng Luật Không khí.
2. Thực hiện kiểm kê và giám sát chặt chẽ các nguồn phát thải.
3. Ưu tiên bố trí nguồn lực cho hệ thống quan trắc môi trường.
4. Siết chặt các quy định về tiêu chuẩn khí thải cho phương tiện giao thông; đẩy mạnh chuyển đổi sang phương tiện xanh và sử dụng nhiên liệu sạch; khuyến khích sử dụng phương tiện công cộng.
5. Tổ chức thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm, giám sát các nguồn thải khí (đặc biệt là từ các điểm đốt mở, đốt rác thải, đốt sinh khối, đốt phụ phẩm nông nghiệp, rơm rạ, khu vực xây dựng và các cơ sở sản xuất công nghiệp).
6. Tăng cường công tác thông tin và truyền thông về chất lượng môi trường không khí.

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.