Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA), phối hợp cùng Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội (MRB), đã tổ chức tọa đàm chuyên sâu về “Tham vấn chính sách quy hoạch, đầu tư và phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng” (TOD). Tại diễn đàn, đại diện MRB, ông Nguyễn Cao Minh, nhấn mạnh rằng mô hình TOD đã được kiểm chứng rộng rãi trên toàn cầu, thúc đẩy phát triển đô thị hiệu quả và bền vững. Hà Nội đang tích cực triển khai các bước đi cụ thể nhằm hiện thực hóa mô hình này, với hệ thống đường sắt đô thị được định vị là xương sống của mạng lưới giao thông công cộng.

Mục Tiêu Phát Triển Mạng Lưới Metro:

Theo Quyết định số 519/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Quy hoạch giao thông vận tải Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Hà Nội đặt mục tiêu phát triển 10 tuyến metro với tổng chiều dài xấp xỉ 413km. Quyết định số 1668/QĐ-TTg về Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065, bổ sung 5 tuyến và điều chỉnh các đoạn tuyến, nâng tổng chiều dài mạng lưới lên khoảng 619km với 15 tuyến.

Hiện tại, khoảng 37km trong tổng số 413km đang được triển khai hoặc đã đi vào vận hành, tương đương 9% tổng chiều dài quy hoạch. Chương trình phát triển metro được chia thành 3 giai đoạn, dựa trên quy hoạch tổng thể:

• Giai đoạn I (2026 - 2030): Hoàn thiện 96,8km, chuẩn bị triển khai 301km. Tổng vốn đầu tư ước tính 14,6 tỷ USD.
• Giai đoạn II (2031 - 2035): Hoàn thiện 301km. Tổng vốn đầu tư ước tính 22,6 tỷ USD.
• Giai đoạn III (2036 - 2045): Hoàn thiện 200km. Tổng vốn đầu tư ước tính 18,2 tỷ USD.

Đại diện MRB khẳng định, Luật Thủ đô 2024 và Nghị quyết 188/2025/QH15 của Quốc hội tạo hành lang pháp lý vững chắc cho phát triển đô thị theo định hướng TOD.

Ông Nguyễn Đắc Phước, Trưởng phòng Quản lý thực hiện dự án 3 - MRB, nhấn mạnh mục tiêu xây dựng quy định về phát triển, quản lý đường sắt đô thị và khu vực TOD: tăng lượng hành khách sử dụng metro, tăng cường kết nối, giảm sử dụng phương tiện cá nhân, nâng cao hiệu quả sử dụng đất và phát triển đô thị bền vững. Luật Thủ đô và Nghị quyết 188 định nghĩa “Quy hoạch khu vực TOD” là quy hoạch chuyên biệt ưu tiên giao thông công cộng, bao gồm nhà ga/depot và vùng phụ cận, hướng đến xây dựng tuyến metro kết hợp đầu tư, cải tạo và phát triển đô thị. Phạm vi và chi tiết quy hoạch TOD linh hoạt, tùy thuộc vào hiện trạng sử dụng đất, kế hoạch đầu tư và sự đồng thuận của cộng đồng. Các dự án bao gồm dự án đường sắt đô thị, dự án phát triển đô thị và dự án thu hồi đất.

Chuyên gia đánh giá, với tình trạng quá tải giao thông hiện tại, phát triển giao thông công cộng là yếu tố then chốt.

Điều Chỉnh Để Phù Hợp:

Ông Nguyễn Hữu Đường, Công ty TNHH Hòa Bình, đề xuất điều chỉnh trong cách làm đường sắt đô thị, đặc biệt là sự khác biệt giữa đường sắt truyền thống (chịu tải 21 tấn/trục) và đường dành cho tàu điện bánh lốp (tải trọng 8 tấn/bánh). Ông cho rằng, thiết kế hệ thống đường phù hợp với tàu điện bánh lốp sẽ đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và tiết kiệm chi phí đầu tư, thi công và bảo trì.

Bà Tô Thị Hạnh, nguyên Tổng Giám đốc Quỹ đầu tư phát triển Thành phố Hà Nội, nhận định triển khai dự án TOD còn nhiều thách thức. Bà nhấn mạnh sự hợp tác giữa Nhà nước và tư nhân là yếu tố then chốt, cần quy định rõ ràng về nhiệm vụ, cơ chế thu hồi vốn và vai trò của mỗi bên để đẩy nhanh tiến độ. Bà cũng đề cập đến lo ngại của doanh nghiệp về tính an toàn khi đầu tư PPP (đối tác công tư) do yêu cầu nguồn vốn lớn và dài hạn. Kinh nghiệm từ Nhật Bản cho thấy tầm nhìn quy hoạch dài hạn của Nhà nước là yếu tố quyết định thành công của mô hình TOD.

TS.KTS. Lê Chính Trực, Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội (HUPI), nhấn mạnh cần tiếp cận phát triển hạ tầng giao thông đô thị một cách tổng thể, linh hoạt và tích hợp. Hệ thống đường sắt đô thị cần gắn kết chặt chẽ với đường sắt quốc gia, các ga trung tâm, sân bay và hệ thống đường sắt liên vùng. Quy hoạch cần bài bản, có tầm nhìn dài hạn, xác định rõ điểm đầu - cuối, ga trung chuyển, vai trò và tiềm năng phát triển của từng khu vực. Mỗi điểm dừng metro cần gắn liền với mục tiêu phát triển đô thị và khai thác hiệu quả quỹ đất. Tốc độ và cấp độ đầu tư metro cần được phân hóa theo điều kiện thực tế từng khu vực, vị trí tuyến phải dựa trên phân tích kỹ lưỡng về quy hoạch vùng, tiềm năng khai thác thương mại và khả năng tích hợp với định hướng phát triển chung. Cần đặc biệt lưu ý đến khai thác giá trị đất đai xung quanh ga metro.

Để mô hình khả thi, cần khung cơ chế rõ ràng từ quy hoạch, xác định lợi ích đến quy chuẩn kỹ thuật. Việc sử dụng công nghệ khác nhau cho mỗi tuyến metro do các nhà đầu tư khác nhau triển khai có thể gây khó khăn trong vận hành, bảo trì và mua sắm linh kiện. Do đó, cần chủ động định hướng công nghệ, hướng tới nội địa hóa sản xuất thiết bị, giảm phụ thuộc nhập khẩu và tiết kiệm chi phí.

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.