Ngày 7 tháng 5 năm 2025, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam tổ chức hội thảo khoa học quốc gia, chủ đề “Giải pháp Đột phá Tăng trưởng Kinh tế Hai Con Số trong Kỷ nguyên Mới”. Hội thảo quy tụ lãnh đạo cấp cao từ các bộ, ban, ngành trung ương và địa phương, cùng với các chuyên gia kinh tế hàng đầu, nhà khoa học uy tín, các nhà quản lý có kinh nghiệm và đại diện từ cộng đồng doanh nghiệp. Mục tiêu trọng tâm là cung cấp nền tảng khoa học và thực tiễn vững chắc cho việc đề xuất các giải pháp mang tính đột phá, hướng đến mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số, đồng thời thảo luận sâu các vấn đề then chốt. Các giải pháp then chốt được đề xuất bao gồm: đổi mới mô hình tăng trưởng, cải cách thể chế, phát triển khu vực kinh tế tư nhân, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chuyển đổi số, tăng trưởng xanh và kinh tế tuần hoàn. Những giải pháp này được kỳ vọng sẽ mở đường cho Việt Nam bước vào một kỷ nguyên kinh tế mới.

Đổi Mới Mô Hình Tăng Trưởng: Tránh Bẫy Thu Nhập Trung Bình

Năm 2024, kinh tế Việt Nam đạt mức tăng trưởng ấn tượng 7,09%, vượt chỉ tiêu đề ra và tiếp tục khẳng định vị thế là điểm sáng trong khu vực châu Á. Tuy nhiên, bước sang năm 2025, nền kinh tế quốc gia đang đối mặt với nhiều thách thức mang tính hệ thống, bao gồm: sự suy giảm tăng trưởng kinh tế toàn cầu, sự trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ, nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng, và yêu cầu cấp thiết về chuyển đổi số và tăng trưởng xanh.

Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, nhấn mạnh rằng nếu không nhanh chóng đổi mới mô hình tăng trưởng và tái cấu trúc nền kinh tế, Việt Nam sẽ khó tránh khỏi nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình. Điều này đòi hỏi những đột phá thực chất và thay đổi triệt để trong tư duy và hành động phát triển.

Theo Tiến sĩ Thanh, mô hình tăng trưởng hiện tại của Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào khai thác tài nguyên và tăng đầu tư công, trong khi nguồn lao động giá rẻ đang dần cạn kiệt. Hơn nữa, mô hình tăng trưởng theo chiều rộng không còn đáp ứng được kỳ vọng về một nền kinh tế năng động, sáng tạo và có khả năng cạnh tranh toàn cầu. Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam nhấn mạnh rằng tăng trưởng kinh tế hai con số không thể chỉ dựa vào việc tăng số lượng lao động, vốn đầu tư hoặc khai thác tài nguyên mà còn phải gắn liền với đột phá về thể chế. Do đó, Việt Nam cần xây dựng một khuôn khổ thể chế hiện đại, minh bạch, có trách nhiệm giải trình, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh để hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và thu hút hiệu quả các nguồn lực xã hội.

Vị chuyên gia này nhận định rằng không gian kinh tế truyền thống đang dần cạn kiệt, trong khi các không gian mới như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế biển và không gian đổi mới sáng tạo còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác hiệu quả. Đây là thời điểm then chốt để Việt Nam xác định các không gian tăng trưởng mới và những lĩnh vực mà Việt Nam chưa khai thác hết tiềm năng.

Bên cạnh đó, nguồn nhân lực là “nút thắt mềm” nhưng mang tính quyết định trong kỷ nguyên mới. Trong bối cảnh dân số đang già hóa nhanh chóng, Việt Nam cần xây dựng một chiến lược phát triển nguồn nhân lực mới, không chỉ đòi hỏi tay nghề cao mà còn phải đào tạo những người có tư duy độc lập, khả năng sáng tạo và năng lực thích ứng cao với môi trường công nghệ không ngừng thay đổi.

Trên cơ sở đó, Việt Nam cần thiết lập một “nền tảng thể chế công bằng” cho các doanh nghiệp tư nhân, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, dỡ bỏ các rào cản thị trường, đồng thời tăng cường hỗ trợ nghiên cứu, phát triển, kết nối thị trường và bảo vệ quyền lợi pháp lý.

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang đối diện với nhu cầu đầu tư rất lớn nhưng khả năng huy động nguồn lực trong nước còn hạn chế, cần đa dạng hóa các công cụ tài chính, phát triển thị trường vốn trong nước, mở rộng quy mô và chất lượng thị trường trái phiếu doanh nghiệp, phát triển các quỹ đầu tư đổi mới sáng tạo, các quỹ tài chính xanh và cơ chế huy động vốn hợp tác công tư hiệu quả.

Trong bức tranh kinh tế đó, vai trò của các địa phương ngày càng trở nên quan trọng, là chủ thể của sự phát triển. Chính quyền địa phương cần được trao thêm quyền tự chủ trong quản lý ngân sách, quy hoạch phát triển và lựa chọn nhà đầu tư, gắn liền với năng lực quản trị địa phương.

Ba Động Lực Chính Hiện Thực Hóa Mục Tiêu Tăng Trưởng

Việt Nam đang đối mặt với yêu cầu cấp thiết phải tìm kiếm các động lực tăng trưởng mới, hướng tới mục tiêu trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045, cùng với khát vọng tăng trưởng kinh tế bền vững và đột phá. Tại hội thảo, các chuyên gia đều đồng ý rằng tăng trưởng hai con số là một mục tiêu đầy thách thức, nhưng là yếu tố then chốt để Việt Nam hiện thực hóa các mục tiêu của chiến lược phát triển. Để đạt được mục tiêu này, cần có những giải pháp đột phá thực chất, dựa trên nền tảng đổi mới mạnh mẽ về thể chế, khoa học - công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao.

Theo Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, chìa khóa để kinh tế Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới dựa trên ba trụ cột chính. Bên cạnh việc xác định khu vực tư nhân là nền tảng cho tăng trưởng kinh tế, Nhà nước cần xây dựng năng lực động dựa trên ba cấp độ: (i) năng lực nhà nước thể hiện tính chính danh về mặt chính trị và cam kết cấp cao đối với sứ mệnh phát triển; (ii) năng lực về mặt chính sách cho thấy sự nhất quán trong quá trình thiết kế và phối hợp giữa các công cụ cũng như tính linh hoạt; (iii) bộ máy hành chính chuyên nghiệp và có sự chủ động.

“Nếu không có những năng lực này, các cải cách hay chính sách giàu tham vọng có thể đối diện với nguy cơ bị phân mảnh hoặc bị các nhóm lợi ích chi phối. Thượng tôn pháp luật, kiểm soát tham nhũng, từ đó cân bằng sức mạnh của Nhà nước và xã hội là trụ cột cuối cùng có thể thúc đẩy quá trình chuyển hóa cơ cấu của Việt Nam”, ông Vũ Thành Tự Anh cho biết.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đình Thiên, Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cho rằng vấn đề cốt lõi mà Việt Nam cần quan tâm không phải là con số tăng trưởng kinh tế đơn thuần mà là khả năng Việt Nam có đủ nội lực để phát triển đúng như mục tiêu đề ra hay không. Trong bối cảnh chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, đây chính là cơ hội lớn của Việt Nam.

Bên cạnh các tham luận chuyên sâu xoay quanh các trụ cột chính tạo đột phá tăng trưởng, các diễn giả cũng thảo luận về các vấn đề then chốt khác như xác định khu vực tư nhân là động lực chính cho tăng trưởng; kiến nghị cải cách mạnh mẽ khung pháp lý; đề xuất cải cách giáo dục, ứng dụng công nghệ số vào đào tạo và quản trị nguồn nhân lực; áp dụng đổi mới sáng tạo vào quá trình thực hiện các chính sách quốc gia, xây dựng chiến lược phát triển thống nhất trong giai đoạn 2026-2045; đề xuất cơ chế huy động và phân bổ nguồn vốn hiệu quả; tái cấu trúc nền kinh tế và nâng cao năng lực thể chế.

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.