Trong phiên thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, đại biểu Trần Thị Khánh Thu (đoàn Thái Bình) nhấn mạnh tầm quan trọng của quản lý chất lượng sản phẩm trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và quốc gia. Đại biểu đặc biệt lưu ý đến tình trạng hàng loạt vụ việc thực phẩm chức năng giả bị phát hiện, gióng lên hồi chuông cảnh báo về chất lượng và nguồn gốc của các sản phẩm tiêu dùng hàng ngày.

Về khoản 6 Điều 6 liên quan đến chính sách khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc, đại biểu đề xuất cần quy định bắt buộc truy xuất nguồn gốc đối với một số sản phẩm thiết yếu, ví dụ như thực phẩm, để đảm bảo kiểm soát chất lượng. Đối với các sản phẩm như sữa, thực phẩm chức năng, mặc dù đã có nhiều quy định quản lý, vẫn còn tình trạng doanh nghiệp sản xuất thuốc giả, sữa giả, kéo dài trong nhiều năm, gây lo ngại trong dư luận.

Đại biểu Thu cho rằng quy định hiện hành cho phép doanh nghiệp tự công bố, thậm chí một số thực phẩm bổ sung không cần phê duyệt trước khi lưu hành, tạo ra lỗ hổng và rủi ro cho sức khỏe cộng đồng. Cơ quan quản lý chỉ kiểm soát qua hồ sơ do doanh nghiệp nộp, trong khi doanh nghiệp có thể chủ động khai báo thông tin sai lệch. Việc truy xuất nguồn gốc và xác định trách nhiệm trở nên khó khăn khi hồ sơ do doanh nghiệp tự lập, thiếu xác nhận từ bên thứ ba. Một số doanh nghiệp lợi dụng cơ chế này để hợp thức hóa hàng kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái, gây nguy cơ ngộ độc, dịch bệnh và ảnh hưởng đến an toàn thực phẩm.

Đại biểu kiến nghị giữ cơ chế tự công bố cho các sản phẩm thông thường để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, nhưng cần siết chặt hậu kiểm, ứng dụng công nghệ để minh bạch hóa thông tin, yêu cầu công khai trực tuyến và minh bạch hồ sơ trên Cổng thông tin quốc gia. Kết quả kiểm nghiệm cần được công khai, ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc, và cấm quảng cáo sai sự thật về công dụng sản phẩm. Bên cạnh đó, cần tăng mạnh chế tài xử phạt đối với các sai phạm về chất lượng sản phẩm, đình chỉ lưu hành, thậm chí dừng sản xuất toàn bộ và truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các trường hợp gian dối gây hậu quả nghiêm trọng.

Đóng góp ý kiến về nguyên tắc phân loại và quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, đại biểu Nguyễn Thị Hà (đoàn Bắc Ninh) đánh giá cao việc dự thảo chia hàng hóa thành ba nhóm theo mức độ rủi ro. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng nguyên tắc quản lý vẫn thiên về tiền kiểm, dựa trên kết quả tự đánh giá, thử nghiệm của doanh nghiệp hoặc bên thứ ba được chỉ định, mà thiếu nguyên tắc quản lý hệ thống chất lượng để đảm bảo sản phẩm luôn ổn định. Đại biểu dẫn chứng vụ việc sữa giả vừa qua, khi sản phẩm đã được kiểm nghiệm phù hợp tiêu chuẩn trước khi lưu hành, nhưng sau đó doanh nghiệp không sản xuất đúng theo mẫu ban đầu, cơ quan quản lý nhà nước không hậu kiểm đầy đủ.

Đại biểu kiến nghị bổ sung quy định về nguyên tắc áp dụng quản lý hệ thống chất lượng và nguyên tắc hậu kiểm tương ứng với từng nhóm sản phẩm, hàng hóa theo mức độ rủi ro. Đồng thời, cần rà soát, sửa đổi các luật chuyên ngành liên quan để đảm bảo thống nhất trong quản lý.

Về phân loại hàng hóa theo cấp độ rủi ro, đại biểu Nguyễn Duy Thanh (đoàn Cà Mau) cho rằng đây là căn cứ để doanh nghiệp lựa chọn biện pháp kiểm soát chất lượng phù hợp và nhà nước đưa ra chế độ kiểm tra tương ứng, chủ yếu trong khâu hậu kiểm. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng dự thảo còn quá tập trung vào khâu tiền kiểm bằng các biện pháp công bố hợp quy cho từng nhóm sản phẩm, xem nhẹ các biện pháp hậu kiểm.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cho biết thực tế có tình trạng “tiền kiểm không kiểm soát nổi mà hậu kiểm lại lơ là,” dẫn đến việc người tiêu dùng sử dụng hàng kém chất lượng.

Giải trình về các vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết sẽ chuyển từ chia nhóm sản phẩm theo hành chính sang phân loại theo mức độ rủi ro, theo hướng giảm tiền kiểm và tăng cường giám sát, hậu kiểm. Với các sản phẩm rủi ro cao, phải công bố hợp quy với sự đánh giá của bên thứ ba. Sản phẩm rủi ro trung bình thì doanh nghiệp tự công bố hợp quy và tự chịu trách nhiệm. Với sản phẩm rủi ro thấp thì doanh nghiệp công bố tính năng tiêu chuẩn, quy chuẩn áp dụng nếu có.

Bộ trưởng nhấn mạnh hậu kiểm thường xuyên là biện pháp căn cơ, lâu dài. Tần suất hậu kiểm phụ thuộc vào mức độ rủi ro của sản phẩm và uy tín của doanh nghiệp. Đối với hàng hóa nhập khẩu, sẽ thừa nhận kết quả quốc tế thay vì phải dán nhãn phụ, dấu công bố hợp quy vật lý trên sản phẩm.

Theo Bộ trưởng, đây là những thay đổi có tính chiến lược, chuyển từ tiền kiểm là chính sang giám sát hậu kiểm, quản trị rủi ro, giảm chi phí tuân thủ của doanh nghiệp nhưng vẫn bảo vệ được người tiêu dùng và phù hợp với thông lệ quốc tế. Bộ trưởng cũng nhấn mạnh việc tăng chế tài xử lý vi phạm, bổ sung thêm xử lý hình sự, thu hồi giấy phép kinh doanh và công bố công khai các vi phạm của doanh nghiệp. Đối với hoạt động tự công bố hợp quy hoặc tự công bố tiêu chuẩn áp dụng, khi phát hiện gian dối sẽ áp dụng hình thức xử phạt cao hơn, thậm chí tước quyền tự công bố.

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.