Thời sự tài chính, 19/05/2025, 08:00 (GMT) – Trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh tế diễn ra sâu rộng và thương mại quốc tế đối mặt với nhiều biến động, mô hình Khu Thương mại Tự do (KTTT) nổi lên như một giải pháp hiệu quả nhằm thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu và phát triển ngành logistics. Tại Việt Nam, mặc dù còn tương đối mới mẻ, mô hình này đang nhận được sự quan tâm chiến lược từ Đảng, Nhà nước và Chính phủ, đồng thời được nhiều địa phương ưu tiên nghiên cứu và đầu tư.

KTTT Đà Nẵng: Bước Đi Tiên Phong

Ngày 26/06/2024, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 136/2024/QH15 về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù cho sự phát triển của thành phố Đà Nẵng. Điều 13 của Nghị quyết này chính thức quy định việc thành lập KTTT Đà Nẵng, gắn liền với Cảng biển Liên Chiểu.

KTTT được định nghĩa là một khu chức năng với ranh giới địa lý xác định, được thiết lập để thử nghiệm các cơ chế và chính sách hướng tới thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, du lịch và các dịch vụ chất lượng cao. Cơ cấu chức năng của KTTT Đà Nẵng, theo quyết định thành lập của Thủ tướng Chính phủ, bao gồm khu sản xuất, trung tâm logistics, khu thương mại - dịch vụ và các loại hình khu chức năng khác tuân thủ pháp luật.

Để đảm bảo hoạt động kiểm tra, giám sát hải quan và quản lý nhà nước, các khu chức năng bên trong KTTT Đà Nẵng được ngăn cách với bên ngoài bằng hàng rào cứng. Mọi giao dịch mua bán, trao đổi hàng hóa giữa KTTT Đà Nẵng và khu vực bên ngoài được coi là hoạt động xuất nhập khẩu, tuân thủ các quy định về hải quan, thuế và quản lý xuất nhập khẩu.

Nghị quyết cũng quy định các chính sách ưu đãi cho các doanh nghiệp đầu tư vào KTTT Đà Nẵng, bao gồm: thời hạn hoạt động của dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng; thủ tục cấp và điều chỉnh giấy chứng nhận đăng ký đầu tư; ưu đãi về tiền thuê đất; ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp; và ưu tiên trong thực thi pháp luật về tín dụng, kế toán, hải quan, thuế và tài chính.

Mục tiêu chiến lược của việc xây dựng KTTT Đà Nẵng gắn liền với cảng Liên Chiểu là tạo điều kiện thuận lợi để Đà Nẵng trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa quốc tế. Các chuyên gia nhận định rằng sự kết hợp này, cùng với cơ sở hạ tầng hiện hữu của Đà Nẵng, sẽ thúc đẩy các hoạt động sản xuất, gia công, tái chế, lắp ráp, phân loại và đóng gói hàng xuất nhập khẩu, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ logistics. Mục tiêu cuối cùng là thiết lập một trung tâm trung chuyển hàng hóa quốc tế, hoàn thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật và tối ưu hóa chuỗi giá trị của cảng biển và cảng hàng không, từ đó biến Đà Nẵng thành một trung tâm logistics hàng đầu của Việt Nam và khu vực, thu hút đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội.

Định Hướng Ưu Tiên Đầu Tư tại Các Địa Phương Khác

Mô hình thí điểm KTTT Đà Nẵng đã tạo động lực cho nhiều địa phương khác. Tiếp bước Đà Nẵng, các tỉnh thành khác đã bắt đầu nghiên cứu và đề xuất phát triển KTTT trên địa bàn, nhằm thúc đẩy ngành logistics và tăng trưởng kinh tế - xã hội. Trong số đó, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu và Hải Phòng là những địa phương có nhiều tiềm năng phát triển logistics.

Tại Đồng Nai, vào cuối tháng 3/2025, lãnh đạo tỉnh đã kiến nghị Bộ Chính trị, Quốc hội và Chính phủ cho phép tỉnh thí điểm thành lập KTTT gần sân bay Long Thành và cảng Phước An. Mục tiêu là phục vụ nhu cầu giao thương quốc tế, phù hợp với vị trí địa lý chiến lược, lợi thế ngành nghề và định hướng phát triển của tỉnh và vùng Đông Nam Bộ. KTTT Đồng Nai được kỳ vọng sẽ trở thành mô hình thí điểm đổi mới cơ chế chính sách, thể chế kinh tế và môi trường kinh doanh theo chuẩn mực quốc tế.

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thay thế Nghị quyết số 35/2021/QH15 về thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng. Đề xuất đáng chú ý là thành lập KTTT tại Hải Phòng, một khu vực có ranh giới địa lý xác định, được thiết lập để thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, mang tính đột phá nhằm thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, dịch vụ, thúc đẩy xuất khẩu, công nghiệp, hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. KTTT Hải Phòng sẽ bao gồm các khu chức năng như khu sản xuất, khu cảng và hậu cần cảng - logistics, khu thương mại - dịch vụ và các loại hình khu chức năng khác. Dự thảo Nghị quyết đề xuất các chính sách ưu đãi đặc thù như đơn giản hóa thủ tục hành chính, tối ưu hóa ưu đãi đầu tư về tiền thuê đất và thuế.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu cũng đã họp để cho ý kiến về Đề án “Nghiên cứu khu thương mại tự do gắn với cảng biển tại khu vực Cái Mép Hạ”, nhằm cụ thể hoá định hướng phát triển theo Nghị quyết 24-NQ/TW của Bộ Chính trị. Theo dự thảo Đề án, KTTT Cái Mép Hạ sẽ là mô hình thí điểm tích hợp các thể chế chính sách đổi mới, cơ chế ưu đãi cạnh tranh và môi trường đầu tư thông thoáng. Mục tiêu là xây dựng khu thương mại tự do này thành không gian phát triển nhanh, bền vững và hội nhập quốc tế cho vùng Đông Nam Bộ, góp phần tích lũy kinh nghiệm để nhân rộng mô hình trong cả nước. KTTT Cái Mép Hạ sẽ được tổ chức thành 3 khu chức năng chính: khu đầu mối giao thông vận tải, khu kho bãi logistics và công nghiệp, và khu đô thị thương mại - dịch vụ, công nghiệp công nghệ cao. Trọng tâm phát triển của KTTT Cái Mép Hạ là kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn, với định hướng trở thành trung tâm logistics xanh, cảng trung chuyển hàng hóa quốc tế, gắn kết chặt chẽ với cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải và Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Giải Pháp Xây Dựng Thành Công KTTT tại Việt Nam

Các chuyên gia cho rằng thành công của một KTTT không chỉ phụ thuộc vào quy mô địa giới mà còn dựa trên sức mạnh liên hoàn của hệ sinh thái hạ tầng - công nghệ - tài chính - nhân lực.

Để thúc đẩy hình thành các KTTT, cần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, cơ chế và chính sách chuyên biệt. Các địa phương có thể phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng, đề xuất dự thảo Cơ chế thí điểm KTTT thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung trình Quốc hội phê duyệt, phù hợp với lợi thế của từng địa phương. Điều này bao gồm các chính sách ưu đãi đối với nhà đầu tư, chế độ ưu tiên trong thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát chuyên ngành, và cơ chế cấp duyệt các quy hoạch chi tiết, cấp - gia hạn - thu hồi giấy phép lao động.

Bên cạnh đó, cần có các chính sách khuyến khích người nước ngoài phát triển logistics Việt Nam, thu hút đầu tư phát triển các cảng trung chuyển quốc tế, xây dựng đội tàu container và đội tàu bay chuyên dụng vận tải hàng hoá, đồng thời đẩy mạnh hợp tác quốc tế.

Phát triển mạnh cơ sở hạ tầng giao thông hiện đại, bao gồm hệ thống đường bộ, cảng biển, sân bay và cơ sở vật chất trong địa bàn tỉnh/thành phố, kết nối với các vùng lân cận, sẽ giúp giảm thiểu chi phí vận chuyển, rút ngắn thời gian vận chuyển và gia tăng tính cạnh tranh cho các doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông minh, tự động hóa quy trình sản xuất và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và vận hành, đồng thời liên kết chuỗi giá trị để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Mỗi địa phương nên ưu tiên thu hút đầu tư phát triển các ngành, lĩnh vực sản xuất, thương mại thế mạnh của địa phương trong KTTT, nhằm phát huy tối đa tiềm năng và tạo ra lợi thế cạnh tranh so với các địa phương khác.

---

Source: TAPCHICONGTHUONG
This article has been adapted from its original source.