Nhìn lại quá trình phát triển của các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore, ba nền kinh tế đã chứng kiến sự tăng trưởng phi thường và chuyển đổi cơ cấu ngoạn mục trong ba thập kỷ qua, một hiện tượng được ca ngợi là “kỳ tích kinh tế.” Các yếu tố then chốt đằng sau thành công của họ bao gồm: lãnh đạo sáng suốt với tầm nhìn chiến lược và cam kết đổi mới; thể chế minh bạch kết hợp chủ nghĩa thực dụng; đầu tư trọng điểm vào giáo dục và đào tạo để nuôi dưỡng lực lượng lao động có tay nghề cao; năng lực quản trị nhà nước hiệu quả với các chính sách quốc gia phù hợp, tận dụng thời cơ và hội nhập toàn cầu thông qua chính sách mở cửa; thúc đẩy tinh thần kinh doanh thông qua các chính sách hỗ trợ và thu hút đầu tư trong và ngoài nước; và phát triển cơ sở hạ tầng toàn diện với chi phí giao thông thấp để tăng cường lưu thông hàng hóa và dịch vụ. Sự trỗi dậy kinh tế của Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore mang đến những bài học vô giá, đặc biệt nhấn mạnh vai trò trung tâm của vốn con người và giáo dục.

Đánh giá Quá Trình Đổi Mới Kinh Tế Việt Nam

Trong gần bốn thập kỷ kể từ khi khởi xướng “Đổi mới,” Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể nhờ các chính sách kinh tế tự do hóa và cải cách thể chế, giải phóng năng lực sản xuất và khai thác tiềm năng của các thành phần kinh tế khác nhau. Tuy nhiên, mặc dù có những tiến bộ này, GDP của Việt Nam chưa bao giờ đạt được mức tăng trưởng hai con số. Tốc độ tăng trưởng cao nhất đạt được là 9,54% vào năm 1995. Bước sang thập kỷ mới, bối cảnh kinh tế và chính trị toàn cầu và khu vực dự kiến sẽ vẫn biến động, gây ra nhiều thách thức cho nền kinh tế Việt Nam. Để hiện thực hóa khát vọng thịnh vượng của Việt Nam, chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp và người dân phải hợp tác để thúc đẩy các động lực tăng trưởng và đạt được tốc độ tăng trưởng hai con số bền vững.

Xác định Động Lực Tăng Trưởng và Giải Pháp

Để đạt được tăng trưởng bền vững, Việt Nam phải giải quyết ba trở ngại chính: (i) bộ máy quan liêu, kém hiệu quả trong chính phủ, dẫn đến quá trình ra quyết định và thực thi chậm chạp; (ii) cơ sở hạ tầng không đủ đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế và xã hội; và (iii) nguồn nhân lực có số lượng lớn nhưng chất lượng thấp, với phần lớn dân số chưa qua đào tạo chính thức. Do đó, Việt Nam cần tập trung vào ba lĩnh vực chính: (i) xây dựng bộ máy chính phủ tinh gọn, hiệu quả có khả năng giải quyết các thách thức hiện tại; (ii) phát triển cơ sở hạ tầng tiên tiến; và (iii) nâng cao chất lượng lực lượng lao động.

Bên cạnh những yếu tố này, Việt Nam cần khẩn trương thực hiện các động lực và giải pháp sau:

1. Khát Vọng Quốc Gia: Khuyến khích và vun đắp khát vọng chung về một Việt Nam hùng cường. Sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước nên truyền cảm hứng và khuyến khích tinh thần vươn lên và đoàn kết dân tộc. Khát vọng chung này sẽ đóng vai trò là động lực tinh thần và vật chất để tăng trưởng kinh tế bền vững.
2. Chuyển Đổi Số và Quản Trị Quốc Gia Hiệu Quả: Học hỏi kinh nghiệm của Singapore, đặc biệt chú trọng xây dựng một nhà nước vững mạnh, giải quyết sự đa dạng sắc tộc, thúc đẩy phát triển hài hòa với các nước lớn và áp dụng nền kinh tế thị trường thực dụng. Đối với Việt Nam, điều này đòi hỏi phải xây dựng một nhà nước quản trị hiệu quả, chuyển đổi từ bộ máy hành chính quan liêu sang mô hình quản lý chuyên nghiệp, kiến tạo, phục vụ và quản trị, ưu tiên lợi ích quốc gia. Chính phủ phải áp dụng các nguyên tắc như quản lý thực tiễn, tăng cường hiệu quả, phân cấp, quản lý công-tư và tiết kiệm chi phí. Ngoài ra, Chính phủ cần phát huy năng lực cạnh tranh quốc gia thông qua môi trường kinh tế vĩ mô ổn định, cơ sở hạ tầng đồng bộ và phát triển thị trường cạnh tranh.
3. Thể Chế Lấy Doanh Nghiệp và Người Dân Làm Trung Tâm: Thể chế kinh tế đóng vai trò then chốt trong sự thịnh vượng của một quốc gia. Việt Nam cần giải quyết các bất cập hiện tại về thể chế, xây dựng một khuôn khổ minh bạch và toàn diện, đặt doanh nghiệp và người dân làm trung tâm. Điều quan trọng là quy định rõ ràng rằng khu vực tư nhân là động lực chính cho sự phát triển và tạo ra một sân chơi bình đẳng cho tất cả các loại hình doanh nghiệp. Cần có một chiến lược quốc gia để phát triển các doanh nghiệp trong nước, kết hợp sức mạnh bên trong với các nguồn lực bên ngoài, cùng với việc tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tiếp cận công nghệ và đổi mới.
4. Đổi Mới Giáo Dục và Đào Tạo: Trong bối cảnh toàn cầu hóa, bất ổn và cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, Việt Nam cần cải cách căn bản hệ thống giáo dục và đào tạo để đáp ứng nhu cầu của một nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng. Giáo dục phải gắn liền với cuộc sống thực tiễn, tập trung vào khoa học, tính thực tế và nuôi dưỡng các kỹ năng và kiến thức mới.

TS. Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.