Tại hội thảo “Lấy ý kiến dự thảo lần 2 Nghị định về xuất xứ hàng hóa,” ông Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, đã nhấn mạnh vai trò của Nghị định số 31/2018/NĐ-CP, được ban hành ngày 8/3/2018, quy định chi tiết Luật Quản lý ngoại thương về xuất xứ hàng hóa. Để triển khai đồng bộ Nghị định này, Bộ Công Thương và Bộ Tài chính đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn chi tiết về quy tắc xuất xứ, kiểm tra, xác minh xuất xứ, cũng như trách nhiệm của các bộ, ban ngành và doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu liên quan đến xuất xứ hàng hóa.

Nghị định 31/2018/NĐ-CP đã góp phần kiện toàn hành lang pháp lý về xuất xứ hàng hóa tại Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi cho các thương nhân áp dụng quy tắc xuất xứ, thúc đẩy xuất khẩu và giúp hàng hóa Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế quan, từ đó mở rộng thị trường quốc tế.

Sau 7 năm triển khai, Nghị định đã tạo khung pháp lý quan trọng trong quản lý nhà nước về xuất xứ hàng hóa và hỗ trợ doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường có Hiệp định thương mại tự do (FTA). Đến nay, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ban hành 47 văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực xuất xứ hàng hóa, hướng dẫn thủ tục cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) và thực hiện quy tắc xuất xứ theo các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia.

Các văn bản quy phạm pháp luật này được nội luật hóa trên cơ sở tuân thủ các quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và các cam kết về xuất xứ hàng hóa trong các FTA. Kể từ ngày 01/01/2024, Việt Nam đã thực hiện cấp 13 mẫu C/O điện tử cho doanh nghiệp, bao gồm AANZ, AJ, E, AHK, RCEP, CPTPP, VJ, VC, VK, AK, D, VN-CU và S. Đối với C/O mẫu D và C/O mẫu AK, VK (sang Hàn Quốc), Việt Nam đang triển khai truyền dữ liệu C/O điện tử nhanh chóng và hiệu quả. Việc cấp C/O điện tử đã góp phần giảm chi phí và thời gian cho cả doanh nghiệp lẫn cơ quan nhà nước.

Tuy nhiên, ông Sơn cũng thừa nhận rằng, sau 7 năm thực hiện, việc tham gia các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, UKVFTA với nhiều quy định và cam kết khác nhau đã làm nảy sinh một số vấn đề cần điều chỉnh trong Nghị định 31/2018/NĐ-CP, chẳng hạn như quy trình, thủ tục áp dụng cơ chế tự chứng nhận xuất xứ, chế tài xử lý gian lận xuất xứ, hoặc các vấn đề liên quan đến hồ sơ đề nghị cấp C/O, hồ sơ thương nhân và lưu trữ hồ sơ.

Trong bối cảnh thương mại quốc tế diễn biến phức tạp, đặc biệt khi Hoa Kỳ áp dụng chính sách thuế quan đối ứng, các hành vi gian lận thương mại, trong đó có gian lận xuất xứ hàng hóa, có xu hướng gia tăng. Do đó, việc xây dựng Nghị định thay thế Nghị định 31/2018/NĐ-CP là cấp thiết và phù hợp với tình hình mới.

Nghị định mới cần hướng tới các mục tiêu: Hoàn thiện hệ thống pháp lý về xuất xứ hàng hóa một cách minh bạch và đầy đủ hơn, phù hợp hơn với Luật Thương mại, Luật Quản lý ngoại thương và các cam kết quốc tế. Áp dụng hình thức chứng nhận xuất xứ theo hướng tạo thuận lợi tối đa cho thương nhân xuất khẩu, kiểm soát nhập khẩu và quản lý rủi ro, đồng thời có chế tài xử lý nghiêm đối với các hành vi gian lận xuất xứ. Thiết lập cơ chế phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng chuyển tải bất hợp pháp và gian lận xuất xứ nhằm hưởng ưu đãi thuế quan hoặc lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại của nước nhập khẩu.

Ngoài ra, Nghị định sẽ cập nhật những nội dung mới, tạo cơ sở triển khai cho giai đoạn các năm tới, giúp doanh nghiệp và cơ quan quản lý xác định xuất xứ Việt Nam của hàng hóa xuất nhập khẩu để được hưởng ưu đãi thuế quan theo các điều ước quốc tế mà Việt Nam ký kết hoặc gia nhập, phù hợp với pháp luật hiện hành. Nghị định cũng hướng tới tăng cường công tác phòng chống gian lận xuất xứ, hạn chế tình trạng giả mạo xuất xứ, và bảo vệ uy tín, thương hiệu hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Tại hội thảo, đại diện Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam nêu vấn đề khó khăn liên quan đến gỗ rừng trồng do doanh nghiệp tự đầu tư sản xuất, theo quy định không phải xin xác nhận vào bản kê lâm sản từ chính quyền địa phương cấp xã hoặc cơ quan kiểm lâm. Tuy nhiên, hồ sơ xin cấp C/O của Bộ Công Thương lại yêu cầu doanh nghiệp cung cấp bản kê lâm sản có xác nhận của các đơn vị này. Do đó, Hiệp hội cho rằng quy định của Bộ Công Thương không đồng bộ với Thông tư 26 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Thêm vào đó, nhiều doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào Việt Nam để chế biến gỗ xuất khẩu nhằm tránh mức thuế cao từ Hoa Kỳ. Với quy định sản phẩm gỗ xuất khẩu nếu chỉ có các công đoạn lắp ráp đơn giản sẽ không được xin C/O, nhưng thực tế rất khó xác định điều này. Nhiều sản phẩm chỉ qua công đoạn đục, bào, sơn lại một chút sẽ được xem xét là không qua công đoạn lắp ráp giản đơn. Vì vậy, Hiệp hội gỗ kiến nghị ban soạn thảo Dự thảo cần có thêm phụ lục hoặc quy định chi tiết về những mặt hàng đặc thù hoặc có nguy cơ bị điều tra gian lận xuất xứ, làm rõ định nghĩa về “lắp ráp cơ bản” để minh bạch hóa vấn đề này.

Nguồn: Vneconomy, Xuất nhập khẩu Thời gian: 07:27 26/05/2025 Tác giả: Vũ Khuê

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.