Tại hội thảo “Xử lý nợ xấu: Đâu là giải pháp hài hòa” do Báo Tiền Phong tổ chức ngày 27/05/2025, các chuyên gia pháp lý, kinh tế gia và đại diện giới doanh nghiệp bất động sản đã tập trung phân tích những thách thức và kiến nghị các giải pháp thực tiễn nhằm đẩy nhanh tiến trình xử lý nợ xấu và tài sản đảm bảo tại các tổ chức tín dụng.

Xử lý tài sản đảm bảo: Cần cơ chế pháp lý đồng bộ

Ông Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, nhấn mạnh rằng trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang trên đà phục hồi, đặc biệt là sự tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường bất động sản, việc giải quyết khối lượng lớn tài sản đảm bảo trong hệ thống ngân hàng đang tạo ra áp lực đáng kể. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động của các tổ chức tín dụng mà còn tác động đến các doanh nghiệp và cá nhân. “Do đó, việc thiết lập một cơ chế hài hòa lợi ích giữa các bên liên quan là yếu tố then chốt để giảm thiểu rủi ro. Nếu không, những con số thống kê về nợ xấu trên báo cáo tài chính sẽ không phản ánh đầy đủ hậu quả thực tế, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin thị trường, sự ổn định của hệ thống tín dụng quốc gia và xa hơn là sức khỏe tổng thể của nền kinh tế”, ông Sưởng cảnh báo.

Dữ liệu từ Ngân hàng Nhà nước cho thấy dư nợ tín dụng bất động sản tính đến cuối tháng 3/2025 đạt trên 1,56 triệu tỷ đồng, tăng khoảng 260.000 tỷ đồng so với cuối năm 2024 (hơn 1,3 triệu tỷ đồng), tương đương mức tăng trưởng 20%. Điều này phản ánh xu hướng “bơm vốn” mạnh mẽ vào lĩnh vực này. Tốc độ tăng trưởng tín dụng bất động sản vượt xa mức tăng trưởng tín dụng chung của toàn hệ thống. Tính đến ngày 18/04/2025, tổng dư nợ tín dụng toàn hệ thống đạt 16,28 triệu tỷ đồng, tăng 4,27% so với cuối năm 2024 và tăng 18,25% so với cùng kỳ năm 2024. Nếu tín dụng toàn hệ thống đạt mục tiêu tăng trưởng 16% trong năm 2025, dư nợ tín dụng bất động sản có thể đạt mức 3,8 - 3,9 triệu tỷ đồng. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ xấu trong lĩnh vực này cũng ghi nhận sự gia tăng, với tổng nợ xấu của 27 ngân hàng niêm yết vượt 265 nghìn tỷ đồng, tăng 18,5% so với cùng kỳ năm trước.

Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, giảng viên Trường Chính sách công và quản lý Fulbright Việt Nam, đề xuất cần thiết luật hóa cơ chế “power of sale”, trao quyền cho các tổ chức tín dụng xử lý tài sản đảm bảo theo hợp đồng thế chấp mà không cần phán quyết của tòa án. Tuy nhiên, cơ chế này cần được thiết kế chặt chẽ, minh bạch và có các giới hạn rõ ràng. Ví dụ, người vay cần được thông báo trước trong một khoảng thời gian hợp lý để có cơ hội trả nợ, tái đàm phán hoặc tự xử lý tài sản. Việc định giá tài sản phải khách quan, phản ánh giá thị trường để tránh thất thoát giá trị. Ông Tuấn nhấn mạnh rằng để đảm bảo tính minh bạch, quy trình bán tài sản cần được công khai thông qua đấu giá hoặc sàn giao dịch độc lập, nhằm tránh xung đột lợi ích và các tranh chấp pháp lý về sau.

Luật sư Lê Trung Phát, Giám đốc Hãng luật Lê Trung Phát, cho rằng hiện tại chưa có văn bản pháp luật nào cho phép ngân hàng tự xử lý tài sản một cách trọn vẹn. Trong khi Bộ luật Dân sự chỉ coi thế chấp là biện pháp bảo đảm nghĩa vụ dân sự, việc phát mãi tài sản lại phải thông qua kênh thi hành án dân sự, quy trình này thường kéo dài và dễ phát sinh tranh chấp. Luật sư Lê Trung Phát kiến nghị cần có luật riêng hoặc một chương trong Luật các Tổ chức tín dụng sửa đổi, cho phép ngân hàng có quyền thu giữ, phát mãi tài sản nếu đáp ứng đủ các điều kiện pháp lý và dưới sự giám sát của cơ quan quản lý nhà nước.

Cần cơ chế đặc thù, quyết liệt và đồng bộ để xử lý nợ xấu

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh (HoREA), nhấn mạnh tình trạng nợ xấu bất động sản ngày càng phức tạp, gây ảnh hưởng lớn đến sự ổn định của thị trường tài chính và sức khỏe của các doanh nghiệp. Nếu không có các giải pháp tổng thể và mang tính đột phá, hàng loạt dự án dở dang sẽ tiếp tục bị đình trệ, gây ra các hệ lụy dây chuyền đến ngân hàng, nhà đầu tư và người lao động.

Một trong những vướng mắc lớn hiện nay là vấn đề pháp lý liên quan đến tài sản đảm bảo. Nhiều dự án có giá trị lớn đang bị mắc kẹt trong các thủ tục hành chính phức tạp và tranh chấp pháp lý, khiến ngân hàng không thể phát mãi và doanh nghiệp không thể tái cấu trúc. Do đó, cần hoàn thiện hành lang pháp lý cho việc xử lý tài sản đảm bảo theo hướng minh bạch, rút ngắn quy trình phát mãi, có thể thông qua đấu giá công khai hoặc chuyển nhượng dự án. HoREA đề xuất thành lập tổ công tác liên ngành cấp trung ương để rà soát và phân loại các dự án bất động sản đang bị ngưng trệ, từ đó đưa ra các chính sách xử lý phù hợp cho từng nhóm nợ xấu, thay vì áp dụng một cơ chế cứng nhắc cho tất cả.

Đồng thời, cần tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có dự án khả thi được tiếp cận nguồn vốn tín dụng với các điều kiện linh hoạt hơn, giúp phục hồi năng lực tài chính và hoàn thiện dự án, tạo ra dòng tiền để trả nợ. Khi nợ xấu được xử lý, dòng tiền mới sẽ quay trở lại thị trường, doanh nghiệp hồi phục, ngân hàng lành mạnh và Nhà nước thu được thuế. Đây là một bài toán tổng thể, đòi hỏi sự tham gia của cả hệ thống chính trị, không chỉ trông chờ vào các doanh nghiệp.

“Xử lý nợ xấu không chỉ đơn thuần là thu hồi nợ mà còn là cơ hội để phục hồi thị trường. Chính phủ cần xem xét ban hành cơ chế đặc thù để xử lý nợ xấu một cách quyết liệt và đồng bộ. Chúng ta cần một cách tiếp cận mới: thu hồi được nợ, khôi phục được dự án, cứu được doanh nghiệp và giữ được việc làm cho người lao động”, ông Châu khẳng định.

Ông Võ Hồng Thắng, Phó Tổng giám đốc DKRA Group, đồng tình với quan điểm này và cho rằng trên thực tế, không ít dự án sau khi bị thu giữ xong, ngân hàng không biết làm gì tiếp theo vì không thể bán được và việc duy trì cũng tốn kém. Trong bối cảnh dòng vốn bị gián đoạn, tài sản đảm bảo nếu không được xử lý linh hoạt sẽ trở thành gánh nặng tài chính. Để đẩy nhanh quá trình xử lý nợ xấu, cần hoàn thiện khung pháp lý cho quyền thu giữ và phát mãi tài sản đảm bảo theo hướng công khai, minh bạch và có sự giám sát độc lập như thông lệ quốc tế. Đồng thời, cần cho phép phát triển các phương thức xử lý khác như chuyển nhượng dự án, hợp tác phát triển lại tài sản, thay vì chỉ dựa vào đấu giá.

Các chuyên gia cũng kiến nghị Việt Nam cần nhanh chóng triển khai luật hóa cơ chế mới về xử lý nợ xấu. Nghị quyết 42/2017/QH14 của Quốc hội là một bước cải cách mang tính đột phá trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, Nghị quyết 42 chỉ mang tính thí điểm và đã hết hiệu lực vào cuối năm 2023, khiến hệ thống tín dụng quay trở lại tình trạng pháp lý chồng chéo, thiếu cơ chế cưỡng chế rõ ràng, dẫn đến nhiều vụ việc bị đình trệ hoặc kéo dài.

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.