Bộ Công Thương đánh giá cao vai trò then chốt của ngành dệt may và da giày trong tăng trưởng kinh tế Việt Nam, thể hiện qua kim ngạch xuất khẩu và sử dụng lao động hàng đầu. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều dư địa thị trường chưa được khai thác hiệu quả.

Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam (Lefaso), nhận định ngành giày dép Việt Nam đang giữ vị trí thứ ba toàn cầu về sản lượng (1,4 tỷ đôi năm 2024, sau Trung Quốc và Ấn Độ) và thứ hai về xuất khẩu (1,3 tỷ đôi, sau Trung Quốc). Thị trường xuất khẩu trọng điểm là châu Mỹ và châu Âu. Song, thách thức lớn nhất hiện nay là sự bất ổn kinh tế toàn cầu, khiến ngành phụ thuộc lớn vào biến động thị trường, với trên 90% sản lượng dành cho xuất khẩu. Rủi ro thuế quan từ Hoa Kỳ, thị trường chiếm 40% kim ngạch xuất khẩu, là yếu tố tác động đáng kể.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (XTTM), chủ trì hội nghị giao ban, nhấn mạnh việc giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung nguyên liệu thô từ Trung Quốc. Theo bà Xuân, tỷ lệ nội địa hóa của ngành da giày đạt khoảng 55%, riêng giày dép đạt 70-80%, nhưng vẫn cần chiến lược dài hạn để chủ động nguồn nguyên liệu. Chi phí lao động gia tăng cũng là một thách thức. Với các ngành thâm dụng lao động như da giày, dệt may, chi phí lao động chiếm khoảng 25% giá thành. Nếu tỷ lệ này tăng lên 30%, lợi thế cạnh tranh sẽ suy giảm, thúc đẩy dịch chuyển sản xuất sang các quốc gia có chi phí thấp hơn.

Hàng rào phi thuế quan ngày càng gia tăng và yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt (sản xuất xanh, kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải CO2, CBAM từ EU) làm tăng chi phí và đòi hỏi khắt khe hơn. Rủi ro về chuỗi cung ứng và logistics cũng là yếu tố cần quan tâm.

Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas), cho biết năm 2024, ngành dệt may Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu gần 44 tỷ USD, trong đó Hoa Kỳ chiếm 16,6 tỷ USD (38,2%), CPTPP trên 7 tỷ USD (16,25%), Nhật Bản 10,5%, Canada 2,8%, Trung Quốc 8,3%, Hàn Quốc 8,5%, Anh 1,8%, Nga 1,75%. Thị trường Trung Đông và châu Phi được đánh giá tiềm năng nhưng chưa được khai thác hiệu quả (dưới 1% và 0,34% tương ứng). Tương tự ngành da giày, dệt may cũng đối mặt với môi trường kinh doanh biến động (dịch bệnh, xung đột địa chính trị, chủ nghĩa bảo hộ) và sự chuyển dịch từ “thời trang nhanh” sang “thời trang bền vững”.

Hiện tại, Bắc Mỹ là thị trường lớn nhất của giày dép và túi xách Việt Nam (14%), tiếp theo là châu Âu (7%), châu Á (6%), châu Phi (2%), và châu Úc (10-13%). Các thị trường này có nhu cầu nhập khẩu lớn, nhưng việc tiếp cận một số thị trường tiềm năng như Trung Quốc, ASEAN còn hạn chế.

Ông Trương Văn Cẩm tái khẳng định năm 2024, ngành dệt may Việt Nam xuất khẩu gần 44 tỷ USD, với Hoa Kỳ chiếm 38,2%, CPTPP 16,25%, Nhật Bản 10,5%, Canada 2,8%, Trung Quốc 8,3%, Hàn Quốc 8,5%, Anh 1,8%, Nga 1,75%. Thị trường Trung Đông và châu Phi còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác triệt để. Ngành cũng đối mặt với nhiều thách thức tương tự ngành da giày.

Bên cạnh đó, chuỗi cung ứng dệt may cần đáp ứng các tiêu chuẩn lao động và môi trường: Đạo luật chống lao động cưỡng bức người Duy Ngô Nhĩ của Hoa Kỳ, Đạo luật tra soát chuỗi cung ứng của Đức, Chỉ thị của EU về trách nhiệm của doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng, lộ trình giảm phát thải khí nhà kính của nhãn hàng. Ngành cũng chịu áp lực từ cam kết Net Zero vào năm 2050 của Việt Nam tại COP26, nhu cầu vốn và nhân lực lớn cho sản xuất nguyên phụ liệu, chuyển đổi kép, kinh tế tuần hoàn, và yêu cầu tự chủ nguồn nguyên phụ liệu để tận dụng ưu đãi thuế từ các FTAs.

Tại hội nghị, đại diện Vitas và Lefaso nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về thông tin thị trường từ các cơ quan thương vụ. Bà Xuân nhấn mạnh tầm quan trọng của đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để duy trì đà tăng trưởng, trong đó khai thác các thị trường FTA là giải pháp dài hạn. Các cơ quan thương vụ cần hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu thị trường chuyên sâu để xây dựng cơ sở dữ liệu xuất khẩu và kết nối với khách hàng tiềm năng.

Bà Phan Thị Thanh Xuân cho rằng, nếu không am hiểu thị trường, hoạt động xúc tiến thương mại sẽ không hiệu quả. Bà đề xuất các thương vụ hỗ trợ mời chuyên gia về xu hướng thời trang, thị hiếu tiêu dùng, thiết kế và phát triển mẫu tầm cỡ quốc tế đến Việt Nam đào tạo, tư vấn. Cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại quốc tế tại Việt Nam (hội nghị, giao thương, xúc tiến đoàn vào mua hàng), thu hút đầu tư sản xuất, nhà phân phối nguyên phụ liệu nước ngoài đầu tư sản xuất và xây dựng chuỗi, kênh phân phối nguyên phụ liệu để đa dạng hóa nguồn cung và phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Ngành da giày cũng cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong lĩnh vực marketing và thiết kế sản phẩm. Bà Xuân kiến nghị các thương vụ hỗ trợ mời chuyên gia về xu hướng thời trang, thị hiếu tiêu dùng, thiết kế và phát triển mẫu tầm cỡ quốc tế đến Việt Nam đào tạo, tư vấn. Cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại quốc tế tại Việt Nam, thu hút đầu tư sản xuất, nhà phân phối nguyên phụ liệu nước ngoài đầu tư và xây dựng chuỗi, kênh phân phối nguyên phụ liệu.

Với ngành dệt may, ông Cẩm kiến nghị Bộ Công Thương đàm phán để giữ mức thuế xuất khẩu sang Hoa Kỳ ở mức chấp nhận được. Thúc đẩy đàm phán FTA ASEAN – Canada để giảm công đoạn xuất xứ cho dệt may, nới ngưỡng với EAEU. Hỗ trợ triển khai các khu công nghiệp thu hút dệt, nhuộm theo Quyết định số 1643/QĐ-TTg, đặc biệt là các khu công nghiệp dệt may lớn thu hút đầu tư vào sản xuất vải, nguyên phụ liệu để tăng tỷ lệ nội địa hóa.

Ông Cẩm đề xuất các cơ quan thương vụ ở nước ngoài cập nhật và chia sẻ thông tin liên quan đến thuế của Hoa Kỳ, quy định mới, xu hướng tiêu dùng (khả năng chấp nhận giá cao hơn cho sản phẩm xanh, bền vững). Doanh nghiệp cũng mong muốn được hỗ trợ thông tin về các thị trường có FTA với Việt Nam (Mexico, Peru, Chile), thị trường tiềm năng (Braxin, Ấn Độ), và thông tin về lợi thế cạnh tranh của các đối thủ (Banglades, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Indonesia).

“Doanh nghiệp có nhu cầu đa dạng nguồn nhập khẩu nguyên vật liệu, nên rất cần thông tin từ các thương vụ về khả năng cung cấp, giá cả, chi phí logistics, tính ổn định chất lượng và phong phú về mặt hàng… của những thị trường có khả năng cung ứng”, ông Cẩm kiến nghị.

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.