Bộ Công Thương đang tiến hành tham vấn về Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo và Nghị định 01/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 107/2018/NĐ-CP, làm dấy lên quan ngại về rào cản đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) trong lĩnh vực này.

Hạn chế tiềm tàng đối với sự tham gia của DNVVN vào thị trường xuất khẩu gạo

Dự thảo (sửa đổi Điều 4.2 Nghị định 107/2018/NĐ-CP) đề xuất yêu cầu thương nhân xuất khẩu gạo phải sở hữu kho chứa thóc, gạo, loại bỏ quy định hiện hành cho phép thuê kho. Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) lập luận rằng, mục tiêu chính của điều kiện kho chứa là xác minh năng lực hoạt động và đảm bảo dự trữ lúa gạo. Việc sở hữu hay thuê kho đều có thể đáp ứng mục tiêu này. VCCI nhấn mạnh rằng, việc thuê hay sở hữu kho là quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp, miễn là đáp ứng các tiêu chuẩn về năng lực, phù hợp với các nguyên tắc của nền kinh tế thị trường.

Cơ quan soạn thảo lo ngại việc thương nhân thuê kho chỉ để đáp ứng các điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo, mà không chú trọng đến việc duy trì kho chứa. VCCI phản biện rằng, vấn đề nằm ở việc không tuân thủ đúng các điều kiện kinh doanh, chứ không phải ở bản thân quy định. Trong trường hợp này, Nhà nước có thể thu hồi giấy phép kinh doanh của doanh nghiệp vi phạm. VCCI nhấn mạnh rằng, quy định đề xuất thể hiện tư duy “không quản được thì cấm,” đi ngược lại Nghị quyết 68/NQ-TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Quy định này có thể làm tăng đáng kể chi phí gia nhập thị trường đối với các doanh nghiệp mới và DNVVN. Yêu cầu đầu tư xây dựng hoặc mua kho chứa sẽ tạo áp lực tài chính đáng kể, hạn chế sự tham gia của DNVVN vào thị trường xuất khẩu gạo, ảnh hưởng đến tính cạnh tranh, thu nhập của người nông dân, và tính bền vững của chuỗi giá trị lúa gạo.

Cơ quan soạn thảo cho rằng, việc thương nhân thuê kho giúp giảm chi phí ban đầu, tăng tính cạnh tranh so với các thương nhân sở hữu kho. Tuy nhiên, VCCI phản biện rằng, các thương nhân thuê kho phải trả tiền thuê, một chi phí kinh doanh hợp pháp, và phải tính vào giá thành sản phẩm. VCCI nhấn mạnh rằng, sự cạnh tranh về giá là điều bình thường trong nền kinh tế thị trường mà Nhà nước không nên can thiệp. Do đó, VCCI đề nghị loại bỏ quy định này.

Gia tăng các điều kiện gia nhập thị trường

Dự thảo cũng quy định rằng, thương nhân mới phải đảm bảo dự trữ tối thiểu 1.250 tấn gạo sau 45 ngày kể từ khi được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh và duy trì cho đến khi có thành tích xuất khẩu gạo. VCCI cho rằng, quy định này sẽ làm tăng đáng kể các điều kiện gia nhập thị trường đối với các doanh nghiệp mới.

VCCI phân tích rằng, trong giai đoạn chưa ký được hợp đồng xuất khẩu, yêu cầu phải nhập và dự trữ một lượng lớn gạo sẽ khiến doanh nghiệp phải huy động vốn lớn, chịu chi phí lưu kho, bảo quản, từ đó gia tăng chi phí không cần thiết. Việc xác định thời điểm cấp giấy phép có thể gây khó khăn trong việc thu mua lúa gạo dự trữ.

Cơ quan soạn thảo cho rằng, việc chỉ thu mua khi đã ký hợp đồng xuất khẩu có thể dẫn đến cạnh tranh mua hàng, ảnh hưởng đến giá gạo nội địa. Tuy nhiên, VCCI lập luận rằng, quy định này chỉ áp dụng với thương nhân mới nên tác động đến thị trường là không đáng kể. Đồng thời, cơ quan soạn thảo lo ngại việc thương nhân chưa tổ chức thu mua vào thời điểm thu hoạch sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận của người nông dân. VCCI cho rằng, nếu tình trạng này chỉ xuất hiện ở các thương nhân mới thì không đáng ngại. Nếu xuất hiện ở phần lớn thương nhân, quy định này không giải quyết được vấn đề. Do đó, VCCI đề nghị loại bỏ quy định này.

Dự thảo bổ sung việc thu hồi giấy phép trong trường hợp Bộ không nhận báo cáo về duy trì mức dự trữ lưu thông sau 45 ngày kể từ khi có văn bản đôn đốc. VCCI cho rằng, việc cơ quan quản lý yêu cầu doanh nghiệp cung cấp số liệu là hợp lý. Tuy nhiên, việc thu hồi giấy phép khi doanh nghiệp không báo cáo là quá nặng so với tính chất của hành vi vi phạm. VCCI đề nghị chỉ nên xử phạt vi phạm hành chính, trong trường hợp cần thiết có thể sử dụng mức phạt cao, và chỉ thu hồi giấy phép khi không đáp ứng điều kiện kinh doanh. VCCI đề nghị thay đổi quy định này.

Điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo, giấy phép kinh doanh xuất khẩu gạo, mức dự trữ lưu thông gạo, thị trường, thương nhân xuất khẩu gạo, Vneconomy, xuất khẩu gạo, Vũ Khuê

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.