Dưới đây là bản viết lại nội dung tin tức tài chính bằng tiếng Việt, sử dụng phong cách chuyên nghiệp và ngôn ngữ chính xác, phù hợp với các chuyên gia trong lĩnh vực kinh doanh và tài chính:

Mô hình Doanh nghiệp Dịch vụ Năng lượng (ESCO), hay Energy Service Company, là một cấu trúc doanh nghiệp chuyên cung cấp các giải pháp năng lượng toàn diện, bao gồm thiết kế và triển khai các dự án tiết kiệm năng lượng (Energy Efficiency - EE), bảo tồn năng lượng, và cho thuê cơ sở hạ tầng năng lượng. Mô hình này đảm bảo các chi phí đầu tư và kết quả tiết kiệm năng lượng, đồng thời chấp nhận rủi ro thương mại để thực hiện các giải pháp hiệu quả năng lượng và quản lý trong suốt thời gian thực hiện dịch vụ.

PHÂN TÍCH CÁC MÔ HÌNH HIỆU QUẢ TRÊN THẾ GIỚI

Theo Bộ Công Thương, nhiều quốc gia trên toàn cầu đã triển khai thành công Quỹ Tiết kiệm Năng lượng và mô hình ESCO, tạo động lực đáng kể cho việc nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng.

Ví dụ, Thái Lan là một trong những quốc gia tiên phong trong khu vực ASEAN trong việc xây dựng thể chế hỗ trợ tiết kiệm năng lượng. Từ năm 1992, quốc gia này đã thành lập Quỹ Tiết kiệm Năng lượng (ENCON Fund) với nguồn thu ổn định từ thuế nhiên liệu. ENCON Fund đóng vai trò là trung tâm tài chính cho hàng loạt các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, bảo lãnh tín dụng, tài trợ nghiên cứu, và kết nối doanh nghiệp. Chính phủ Thái Lan cũng vận hành một thị trường ESCO vững mạnh. Hàng trăm doanh nghiệp hoạt động chuyên sâu trong các lĩnh vực như HVAC (Heating, Ventilation, and Air Conditioning - Hệ thống sưởi ấm, thông gió và điều hòa không khí), chiếu sáng công nghiệp, và cải tạo tòa nhà, dưới sự điều phối của Cơ quan Phát triển Hiệu quả Năng lượng (DEDE). Mô hình hợp tác ba bên – Nhà nước hỗ trợ chính sách, doanh nghiệp triển khai kỹ thuật, và ngân hàng cung cấp vốn – đã giúp thị trường ESCO của Thái Lan vận hành một cách minh bạch và bền vững.

Tại Hoa Kỳ, nhiều quỹ năng lượng cấp bang đã được phát triển. Chính phủ Hoa Kỳ thường ủy quyền cho các tổ chức độc lập để vận hành, đảm bảo tính linh hoạt và hiệu quả. Thị trường ESCO tại Hoa Kỳ đã phát triển sớm và đạt quy mô hàng chục tỷ đô la Mỹ mỗi năm. Các doanh nghiệp dịch vụ năng lượng triển khai hàng loạt các dự án EPC (Engineering, Procurement, and Construction - Thiết kế, Cung cấp, và Xây dựng) trong khu vực công, bệnh viện, trường học, và cả trong các doanh nghiệp tư nhân. Đặc biệt, các công cụ đo lường, đánh giá, cơ sở dữ liệu hiệu suất, và các mẫu hợp đồng được chuẩn hóa và công khai rộng rãi.

Trung Quốc là quốc gia châu Á có quy mô thị trường tiết kiệm năng lượng và ESCO lớn nhất thế giới. Chính phủ Trung Quốc đã thành lập Quỹ Hỗ trợ Hiệu quả Năng lượng ở cấp trung ương và địa phương, chủ yếu thông qua Ngân hàng Phát triển Trung Quốc và các quỹ đầu tư xanh. Một trong những động lực chính là chính sách trợ giá trực tiếp cho tiết kiệm năng lượng, theo đó các doanh nghiệp được nhận tiền tương ứng với lượng năng lượng tiết kiệm được (tính theo đơn vị TOE - Tấn Dầu Quy đổi). Các dự án có quy mô lớn hoặc sử dụng công nghệ mới còn được nhận hỗ trợ kỹ thuật, ưu đãi thuế, và tài trợ thiết bị. Hiện tại, Trung Quốc có hơn 6.000 công ty ESCO hoạt động trên toàn quốc, phần lớn trong lĩnh vực công nghiệp nặng, chiếu sáng đô thị, và cải tạo nhà máy. Chính phủ xây dựng một hệ thống xếp hạng và giám sát kỹ thuật, đồng thời kết nối ngân hàng, doanh nghiệp, và ESCO thông qua các nền tảng kỹ thuật số và hiệp hội ngành nghề. Mô hình này cho thấy sự can thiệp chiến lược và xây dựng cơ sở hạ tầng thị trường của nhà nước có thể thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng và rộng lớn của thị trường ESCO.

Tại Việt Nam, theo khảo sát của Hội Khoa học và Công nghệ Sử dụng Năng lượng Tiết kiệm và Hiệu quả Việt Nam (VECEA), tính đến tháng 7/2024, có trên 200 tổ chức và doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế hoạt động trong lĩnh vực tư vấn và cung cấp dịch vụ tiết kiệm năng lượng.

Tại diễn đàn “Thúc đẩy Năng lượng Xanh trong Khu Công nghiệp: Giải pháp cho Doanh nghiệp Triển khai Hiệu quả”, TS. Trịnh Quốc Dũng, Khoa Năng lượng Nhiệt Trường Cơ khí, Đại học Bách khoa Hà Nội, nhận định rằng Việt Nam hiện nay đã có các chính sách hỗ trợ tài chính và phi tài chính cho các dự án sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (EE) và phát triển doanh nghiệp ESCO. Các chính sách này bao gồm ưu đãi về thuế, hỗ trợ vay vốn ưu đãi từ các quỹ trong nước và quốc tế, cùng với việc xây dựng hành lang pháp lý khuyến khích hợp tác công – tư (Public-Private Partnership - PPP) trong lĩnh vực tiết kiệm năng lượng. Tuy nhiên, thách thức trong việc triển khai mô hình ESCO tại Việt Nam hiện nay là thiếu cơ chế tài chính và vốn dài hạn, khó khăn trong việc huy động vốn và bảo lãnh tín dụng, và thiếu nhận thức và động lực đầu tư. Theo VECEA, Việt Nam chưa có quy định về thanh toán và chi trả cho dịch vụ ESCO khi có sự tham gia của doanh nghiệp nhà nước, cũng như chưa có quy định về kiểm tra và giám sát mức tiết kiệm năng lượng của bên thứ ba, và giải quyết tranh chấp hợp đồng và các vấn đề phát sinh giữa ESCO và doanh nghiệp.

GIẢI PHÁP CHO VIỆT NAM

Bộ Công Thương nhận định ESCO là một mô hình kinh doanh mới, đã được sử dụng hiệu quả tại nhiều nước phát triển nhờ tính ưu việt trong việc đầu tư trước thiết bị năng lượng cho người dùng và hoàn trả chi phí thiết bị trong quá trình sử dụng. Mô hình này cũng thúc đẩy thị trường tiết kiệm năng lượng, tạo động lực cho các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này, và góp phần thực hiện cam kết của Việt Nam về giảm phát thải khí nhà kính và phát triển bền vững.

Để triển khai thực hiện mô hình này tại Việt Nam, Bộ Công Thương cho rằng Quỹ Tiết kiệm Năng lượng cần được thiết kế theo mô hình tài chính công – tư kết hợp, có khả năng thu hút và luân chuyển vốn, và hỗ trợ đồng thời cho cải tạo công nghiệp, dân dụng, và đổi mới công nghệ. Đồng thời, cần xây dựng các cơ chế tài chính bền vững như vay lãi suất thấp, gây quỹ, và quỹ bảo lãnh, cũng như thiết lập các kênh hợp tác với các tổ chức tài trợ và các quỹ. Cần xây dựng mô hình liên kết tài chính giữa doanh nghiệp, công ty ESCO, và các tổ chức tín dụng.

Bên cạnh đó, cần phân tầng quản lý và điều phối hiệu quả. Cần có một cơ quan đầu mối quốc gia như DEDE (Thái Lan) để kết nối kỹ thuật, tài chính, và chính sách, cũng như ứng dụng nền tảng số trong giám sát tiết kiệm năng lượng và phổ biến thông tin về doanh nghiệp ESCO, hợp đồng mẫu, và cơ hội đầu tư. Cần kết hợp chiến lược cộng đồng hóa (tương tự như ở Hà Lan), đưa tiết kiệm năng lượng về từng khu dân cư, tòa nhà, tổ dân phố, và gắn tiết kiệm điện với chất lượng sống.

Theo TS. Trịnh Quốc Dũng, yếu tố then chốt của thị trường ESCO là xây dựng một khung pháp lý rõ ràng, đầy đủ, và hỗ trợ hiệu quả, đặc biệt là chuẩn hóa mẫu hợp đồng EPC (hợp đồng thiết kế – cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình), cơ chế chia sẻ tiết kiệm, và tiêu chuẩn đánh giá độc lập.

Với định hướng sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, các chuyên gia nhận định Việt Nam đang đứng trước cơ hội định hình một hệ sinh thái tiết kiệm năng lượng vững chắc, hiện đại, và giàu tiềm năng hợp tác quốc tế.

cơ chế tài chính cho ESCO công ty dịch vụ năng lượng mô hình ESCO Quỹ tiết kiệm năng lượng thị trường tiết kiệm năng lượng Vneconomy 07:16 03/06/2025 Song Hà

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.