Trong bối cảnh các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Bắc Kinh gây gián đoạn chuỗi cung ứng đất hiếm, đe dọa đến hoạt động sản xuất của các ngành công nghiệp trọng yếu tại châu Âu và Hoa Kỳ, Ủy viên phụ trách vấn đề thương mại của Liên minh châu Âu (EU), ông Maros Sefcovic, đã nêu vấn đề này như một “ưu tiên” trong cuộc gặp song phương với Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào bên lề hội nghị của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) tại Paris ngày 3/6.

Ông Sefcovic nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của đất hiếm và nam châm vĩnh cửu đối với năng lực sản xuất công nghiệp của châu Âu, đặc biệt trong ngành công nghiệp ô tô, đồng thời bày tỏ “tình hình đáng báo động” cho giới truyền thông hôm 4/6.

Diễn biến này xảy ra sau khi Trung Quốc, quốc gia kiểm soát 90% sản lượng đất hiếm toàn cầu, áp đặt các hạn chế xuất khẩu đối với 7 loại đất hiếm và một số nam châm vĩnh cửu vào tháng 4, trùng thời điểm căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang. Các biện pháp này tác động trực tiếp đến việc sản xuất các sản phẩm đa dạng, từ thiết bị điện tử tiêu dùng đến các hệ thống vũ khí tiên tiến như chiến đấu cơ F35.

Mặc dù Mỹ và Trung Quốc đã đạt được thỏa thuận “đình chiến” thương mại kéo dài 90 ngày, Bắc Kinh vẫn chưa nới lỏng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, gây ra sự bất bình từ phía Washington. Cả hai bên gần đây đã cáo buộc lẫn nhau vi phạm thỏa thuận Geneva.

Các nhà sản xuất ô tô đã cảnh báo về nguy cơ đóng cửa nhà máy do gián đoạn nguồn cung nam châm đất hiếm từ Trung Quốc. Sau cuộc điện đàm giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày 5/6, ông Trump cho biết các quan chức hai nước sẽ sớm tiến hành vòng đàm phán thương mại tiếp theo, đồng thời ám chỉ đến việc giải quyết “sự phức tạp của các sản phẩm đất hiếm” trên mạng xã hội, mặc dù không cung cấp chi tiết cụ thể.

Hiệp hội Các nhà cung ứng ô tô châu Âu (CLEPA) cũng đưa ra cảnh báo tương tự về “gián đoạn lớn” trong chuỗi cung ứng ngành công nghiệp ô tô do các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc. Tổng thư ký CLEPA, ông Benjamin Krieger, khẳng định rằng các hạn chế này đang gây ra “gián đoạn hoạt động sản xuất trong lĩnh vực cung ứng ở châu Âu”.

Theo các quy định mới, các nhà xuất khẩu đất hiếm và nam châm phải xin giấy phép cho từng lô hàng, cung cấp tài liệu chứng minh mục đích sử dụng cuối cùng. CLEPA cho biết, tính đến tháng 4, chỉ khoảng 25% trong số hàng trăm đơn xin cấp phép xuất khẩu đã được nhà chức trách Trung Quốc chấp thuận. Quy trình nộp đơn được đánh giá là thiếu minh bạch và không nhất quán giữa các địa phương, với một số giấy phép bị từ chối vì lý do thủ tục và một số khác yêu cầu tiết lộ thông tin nhạy cảm, bao gồm cả quyền sở hữu trí tuệ.

Volkswagen, nhà sản xuất ô tô Đức, xác nhận rằng các nhà cung cấp của họ chỉ được cấp “một số lượng giấy phép xuất khẩu hạn chế”.

Dữ liệu hải quan của Trung Quốc cho thấy xuất khẩu nam châm đất hiếm sang Đức đã giảm 50% từ tháng 3 đến tháng 4, thời điểm các hạn chế bắt đầu có hiệu lực. Tại cuộc gặp song phương, ông Sefcovic và ông Vương đã đối chiếu dữ liệu về giấy phép được cấp và phát hiện sự không khớp, đồng thời cam kết tiếp tục thảo luận sau khi dữ liệu được làm rõ.

EU đề xuất một giải pháp có tính hệ thống hơn, chẳng hạn như nộp đơn chung một lần mỗi năm cho mỗi nhà xuất khẩu, thay vì chế độ cấp phép hiện tại, nhằm giảm thiểu sự chậm trễ và căng thẳng cho ngành.

Một nguồn tin cho biết quy trình cấp phép đang diễn ra chậm hơn nhiều so với nhu cầu của doanh nghiệp, với số lượng quan chức Trung Quốc xử lý đơn xin cấp phép còn hạn chế.

Một nhà giao dịch đất hiếm lâu năm ở Mỹ cho biết công ty của ông vẫn đang chờ Bắc Kinh cấp phép xuất khẩu các lô đất hiếm đã được nộp hồ sơ từ 7 tuần trước. Tình trạng này đã thúc đẩy các nhà sản xuất nước ngoài tìm cách tích trữ vật liệu, dẫn đến giá đất hiếm tăng mạnh. Giá một số loại đất hiếm đã tăng từ 4 đến 7 lần so với giá thị trường hai tháng trước, và trong một số trường hợp, người mua sẵn sàng trả giá cao gấp 10 lần cho các kim loại như yttrium.

Ngay cả những loại đất hiếm không nằm trong danh sách kiểm soát xuất khẩu cũng đang bị ảnh hưởng, với các lô hàng chậm trễ và việc kiểm tra hải quan chặt chẽ hơn. Một số nhà cung cấp thậm chí đã từ chối vận chuyển các vật liệu không bị hạn chế do lo ngại về sự giám sát gia tăng.

Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy xuất khẩu nam châm đất hiếm sang Mỹ đã giảm 60% từ tháng 3 đến tháng 4.

Ngày 5/6, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm tuyên bố rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của nước này “phù hợp với các thông lệ quốc tế chung, không phân biệt đối xử và không nhắm vào các quốc gia cụ thể”.

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.