Dưới đây là bản viết lại chuyên nghiệp của nội dung tin tức tài chính, tuân thủ các yêu cầu đã đặt ra:

Theo báo cáo từ Cục Điện lực, Bộ Công Thương, tính đến thời điểm kết thúc năm tài chính 2024, các dự án năng lượng tái tạo (loại trừ thủy điện) đã đạt tổng công suất vận hành là 23.253 MW, tương đương 27% tổng công suất phát điện của hệ thống điện quốc gia. Trong lĩnh vực điện mặt trời mái nhà, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đang thực hiện mua điện từ 103.170 nguồn, với tổng công suất lắp đặt ước tính đạt 9.572,58 MWp. Tổng sản lượng điện năng được cung cấp cho lưới điện quốc gia trong năm 2024 đạt 10,991 tỷ kWh, chiếm 3,56% tổng sản lượng điện của toàn hệ thống (308,73 tỷ kWh).

Điều chỉnh Quy hoạch Điện VIII: Ưu tiên Phát triển Điện Mặt Trời

Quyết định phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh) của Thủ tướng Chính phủ đã xác định rõ chủ trương ưu tiên và khuyến khích phát triển điện mặt trời. Mục tiêu đến năm 2030 là đạt tỷ lệ 50% các tòa nhà công sở và 50% hộ gia đình sử dụng điện mặt trời mái nhà theo mô hình tự sản xuất – tự tiêu thụ (phục vụ nhu cầu tiêu thụ tại chỗ, không bán điện vào lưới điện quốc gia).

Về mục tiêu công suất cụ thể, đến năm 2030, tổng công suất các nguồn điện mặt trời (bao gồm điện mặt trời tập trung và điện mặt trời mái nhà) dự kiến đạt 46.459 - 73.416 MW, chiếm tỷ lệ từ 25,3% đến 31,1% tổng công suất hệ thống. Định hướng đến năm 2050, tổng công suất các nguồn điện mặt trời sẽ đạt 293.088 - 295.646 MW, chiếm tỷ lệ từ 35,3% đến 37,8%.

Chính sách Hỗ trợ Phát triển Năng lượng Tái tạo

Tại tọa đàm “Thúc đẩy năng lượng xanh trong khu công nghiệp: Giải pháp cho doanh nghiệp triển khai hiệu quả”, bà Phan Thị Thu Thủy, Phó Trưởng phòng Thị trường điện và Hệ thống điện, Cục Điện lực, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của các chính sách hỗ trợ phát triển nguồn điện năng lượng tái tạo một cách bền vững, nhằm đáp ứng nhu cầu điện cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Các chính sách này bao gồm:

• Luật Điện lực số 61/2024/QH15 thay thế Luật Điện lực năm 2004.
• Nghị định số 56/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về quy hoạch phát triển điện lực.
• Nghị định số 58/2025/NĐ-CP quy định một số điều của Luật Điện lực liên quan đến phát triển điện năng lượng tái tạo.
• Quyết định số 988/QĐ-BCT về khung giá phát điện năm 2025 áp dụng cho loại hình nhà máy điện mặt trời.

Đặc biệt, Nghị định 58 được đánh giá là hành lang pháp lý quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển điện mặt trời mái nhà. Đối với mô hình điện mặt trời mái nhà tự sản xuất – tự tiêu thụ, Nhà nước khuyến khích mua lượng điện dư tối đa bằng 20% sản lượng điện thực phát hàng tháng, tạo động lực thúc đẩy phát triển mô hình này, đặc biệt đối với các hộ gia đình sử dụng nhà ở riêng lẻ.

Tuy nhiên, bà Thủy cũng chỉ ra rằng, các quy định hiện hành chưa cho phép các đơn vị ngoài EVN được phép mua sản lượng điện dư, điều này có thể hạn chế sự phát triển của nguồn điện mặt trời trong các khu công nghiệp do các đơn vị điện lực mua buôn - bán lẻ (không thuộc EVN) quản lý.

Điểm Nghẽn Cần Khai Thông

Ông Phan Công Tiến, Chuyên gia năng lượng từ Viện nghiên cứu Ứng dụng Năng lượng thông minh (iSEAR), nhận định rằng Nghị định số 57/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn, cùng với Nghị định số 58/2025/NĐ-CP, đã tạo ra bước ngoặt quan trọng trong việc thúc đẩy các mô hình điện năng linh hoạt. Doanh nghiệp không chỉ lắp đặt hệ thống điện mặt trời tại chỗ để phục vụ nhu cầu nội bộ, mà còn được phép mua điện tái tạo trực tiếp từ các dự án ở xa thông qua cơ chế DPPA.

Tuy nhiên, ông Tiến cũng chỉ ra một số điểm nghẽn còn tồn tại. Theo Nghị định 57, chỉ các khách hàng lớn được phép mua điện trực tiếp, trong khi các đơn vị bán lẻ điện trong khu công nghiệp chỉ được phép mua điện qua lưới quốc gia với công suất từ 10 MW trở lên. Điều này mâu thuẫn với Luật Điện lực 2024, cho phép các công ty bán lẻ mua điện để bán lại cho khách hàng và không cấm các công ty này lắp điện mặt trời để bán lại.

“Việc Nghị định 57 chỉ cho phép EVN mua điện dư từ các khách hàng lắp đặt hệ thống tự sản, tự tiêu là một sự lãng phí và rào cản lớn đối với việc xanh hóa và tự chủ năng lượng của các khu công nghiệp”, ông Tiến nhấn mạnh.

Ngoài ra, việc áp dụng giá trần đối với cơ chế DPPA qua đường dây riêng cũng gây khó khăn cho doanh nghiệp. Ông Tiến cho rằng, việc kiểm soát giá trần chỉ thực sự cần thiết khi thị trường có dấu hiệu độc quyền hoặc cạnh tranh không lành mạnh.

Đối với Nghị định 58, nhiều doanh nghiệp và khách hàng trong mô hình bán lẻ cụm khu vẫn gặp khó khăn trong việc triển khai lắp đặt điện mặt trời tự sản, tự tiêu. Nguyên nhân là do chưa đạt được sự thống nhất với đơn vị quản lý khu công nghiệp, mặc dù Nghị định đã quy định rõ việc tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng lắp đặt hệ thống điện mặt trời theo hình thức tự sản, tự tiêu.

Mặt khác, quy định giới hạn công suất hệ thống điện mặt trời tự sản, tự tiêu không vượt quá phụ tải cực đại (Pmax) làm giảm hiệu quả kinh tế của dự án. Ông Tiến giải thích rằng, điện mặt trời là nguồn năng lượng phụ thuộc vào thời tiết, công suất phát thường dao động theo thời điểm trong ngày và bức xạ. Để tối ưu hóa hiệu quả đầu tư, nhiều doanh nghiệp thường lắp đặt hệ thống điện mặt trời có công suất lớn hơn phụ tải. Ông Tiến đề nghị bỏ quy định giới hạn công suất, vì hệ thống thường có thiết bị chống phát ngược, do đó không ảnh hưởng đến lưới điện.

Kiến nghị Chính sách

Trước những vướng mắc nêu trên, đại diện các chủ đầu tư khu công nghiệp từ nhiều tỉnh thành đã kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành sớm ban hành Thông tư, Nghị định và các văn bản hướng dẫn thực thi Nghị định số 57/2025/NĐ-CP và Nghị định số 58/2025/NĐ-CP.

Các kiến nghị tập trung vào việc ban hành các chính sách cho phép phát triển điện mặt trời, đầu tư hạ tầng cấp điện và đấu nối, đồng thời cho phép bán điện trong khu công nghiệp để cung cấp nguồn năng lượng sạch cho các doanh nghiệp trong các khu và cụm công nghiệp.

Về sản lượng điện dư, do đặc thù phụ thuộc lớn vào số giờ nắng trong năm, sản lượng điện thu được từ hệ thống điện mặt trời tại miền Bắc thường thấp hơn so với miền Nam khi xét trên cùng một thông số kỹ thuật. Việc áp dụng giá trần dựa trên khung giá phát điện chung cho mọi khu vực địa lý sẽ không công bằng cho các nhà phát triển điện mặt trời tại miền Bắc. Do đó, cần có cơ chế riêng về giá trần cho sản lượng điện từ hệ thống điện mặt trời tại miền Bắc để khuyến khích đầu tư.

Đối với mô hình trong khu công nghiệp, việc định nghĩa về “điện tự sản xuất, tự tiêu thụ” gây vướng mắc cho bên cho thuê xưởng, khiến doanh nghiệp không thể mua điện năng lượng tái tạo. Các đơn vị chủ đầu tư khu công nghiệp kiến nghị đưa Đơn vị phân phối - bán lẻ điện ngoài nhà nước trong các khu công nghiệp thành một đối tượng trong định nghĩa “Khách hàng sử dụng điện lớn” để các doanh nghiệp này có thể ký DPPA với đơn vị phát triển năng lượng.

Cuối cùng, các cơ quan quản lý cần sớm ban hành các văn bản pháp luật liên quan, trong đó phải hướng dẫn chi tiết về trình tự thực hiện, thủ tục về đầu tư, quy hoạch, xây dựng, bảo vệ môi trường và phòng cháy chữa cháy, đảm bảo tính đồng bộ và nhất quán.

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 23-2025 phát hành ngày 09/06/2025.

Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây: https://postenp.phaha.vn/tap-chi-kinh-te-viet-nam/detail/1440

Điện mặt trời; Điện mặt trời mái nhà; Năng lượng tái tạo; Năng lượng xanh; Nghị định 58; Quy hoạch điện 8; Thị trường.

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.