Vòng đàm phán thương mại song phương giữa Hoa Kỳ và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa bước sang ngày làm việc thứ hai (10/6) tại London, tiếp nối nỗ lực củng cố thỏa thuận “đình chiến thương mại” đạt được trước đó tại Geneva. Diễn đàn này diễn ra sau cuộc điện đàm giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình, được kỳ vọng sẽ giải tỏa căng thẳng leo thang sau thỏa thuận Geneva.

Điểm Nghẽn Chiến Lược: Khoáng Sản và Bán Dẫn

Thỏa thuận giảm thuế quan giữa hai cường quốc kinh tế, dự kiến kéo dài 90 ngày, đạt được hồi đầu tháng 5, mang lại tín hiệu lạc quan. Tuy nhiên, tình hình nhanh chóng phức tạp do hai điểm nghẽn chính: quyền kiểm soát của Bắc Kinh đối với các khoáng sản chiến lược, đặc biệt là đất hiếm, và sự kiểm soát của Washington đối với công nghệ bán dẫn.

Xuất khẩu đất hiếm và nam châm đất hiếm của Trung Quốc được xác định là trọng tâm then chốt trong các cuộc đàm phán tại London. Sau vòng đàm phán Geneva, Tổng thống Trump cáo buộc Trung Quốc tiếp tục hạn chế xuất khẩu đất hiếm, đồng thời đe dọa siết chặt kiểm soát xuất khẩu chip và hạn chế thị thực cho sinh viên Trung Quốc. Phản ứng từ Bắc Kinh cho rằng các động thái này đi ngược lại cam kết tại Geneva.

Thị trường đang theo dõi sát sao khả năng hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đạt được đồng thuận về các vấn đề cốt lõi này. Phái đoàn Hoa Kỳ, gồm Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Đại diện Thương mại Jamieson Greer, đối thoại với phái đoàn Trung Quốc do Phó Thủ tướng Hà Lập Phong dẫn đầu.

Tháng 4, khi căng thẳng thương mại gia tăng, Trung Quốc áp dụng cơ chế cấp phép mới đối với 7 loại khoáng sản đất hiếm và một số loại nam châm. Cơ chế này yêu cầu các công ty xuất khẩu xin giấy phép cho từng lô hàng và cung cấp tài liệu chứng minh mục đích sử dụng cuối cùng. Chính quyền Trump kỳ vọng Trung Quốc sẽ dỡ bỏ cơ chế này sau thỏa thuận “đình chiến”. Sự chậm trễ trong việc thực hiện đã gây thất vọng cho Nhà Trắng.

Đất hiếm, nhóm 17 nguyên tố có mặt ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Hoa Kỳ, đòi hỏi quy trình khai thác và chế biến phức tạp, tốn kém và gây ô nhiễm. Hiện tại, Trung Quốc kiểm soát 90% hoạt động khai thác đất hiếm toàn cầu. Các chuyên gia nhận định Bắc Kinh có thể sử dụng đất hiếm như đòn bẩy để Washington nới lỏng kiểm soát đối với chip bán dẫn và các công nghệ liên quan. Tuy nhiên, Bắc Kinh khó có khả năng từ bỏ kiểm soát chiến lược đối với các khoáng sản thiết yếu, vốn là thành phần quan trọng trong nhiều thiết bị điện tử, ô tô và hệ thống quốc phòng.

Ông Robin Xing, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc của Morgan Stanley, nhận định: “Kiểm soát nguồn cung đất hiếm đã trở thành công cụ ảnh hưởng chiến lược của Bắc Kinh. Sự kiểm soát gần như độc quyền đối với chuỗi cung ứng này đồng nghĩa đất hiếm vẫn là quân bài quan trọng trong các cuộc đàm phán thương mại.”

Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc cho biết một số nhà cung cấp Trung Quốc cho doanh nghiệp Mỹ đã nhận được giấy phép xuất khẩu có thời hạn 6 tháng. Reuters đưa tin một số nhà cung cấp của các hãng ô tô Mỹ, bao gồm General Motors, Ford và Stellantis, cũng đã được cấp giấy phép tạm thời tương tự.

“Mặc dù Bắc Kinh có thể đẩy nhanh tốc độ phê duyệt giấy phép để giảm căng thẳng, việc tiếp cận khoáng sản đất hiếm Trung Quốc có thể vẫn bị hạn chế hơn so với trước tháng 4,” các chuyên gia của Capital Economics nhận định.

Quân Bài Của Hoa Kỳ

Ông Kevin Hassett, người đứng đầu Hội đồng Kinh tế Quốc gia tại Nhà Trắng, khẳng định Washington sẽ tìm cách khôi phục dòng chảy khoáng sản đất hiếm từ Trung Quốc. “Việc xuất khẩu các khoáng sản quan trọng này đã được khơi thông ở mức cao hơn so với trước đây, nhưng chưa bằng mức mà chúng tôi tin rằng hai bên đã thống nhất ở Geneva,” ông Hassett nói.

Ông Hassett cho biết Trung Quốc kiểm soát khoảng 90% nguồn cung đất hiếm và nam châm đất hiếm, do đó việc trì hoãn xuất khẩu các vật liệu này có thể làm gián đoạn hoạt động sản xuất của các công ty Mỹ phụ thuộc vào chúng.

Chính quyền Trump có thể sẵn sàng nới lỏng kiểm soát một số loại chip cao cấp mà Trung Quốc coi là quan trọng đối với ngành sản xuất. Tuy nhiên, Mỹ sẽ duy trì kiểm soát nghiêm ngặt đối với xuất khẩu chip tiên tiến do Nvidia chế tạo, loại chip được sử dụng trong hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI).

Ông Trump cho phép phái đoàn thương mại, do ông Bessent dẫn đầu, được quyền quyết định các vấn đề như nới lỏng một số hạn chế xuất khẩu đối với một số mặt hàng mà Washington áp đặt vì lo ngại an ninh quốc gia. Đổi lại, Washington có thể yêu cầu Bắc Kinh nới lỏng hầu hết các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng chính quyền Trump sẽ không chấp nhận nới lỏng kiểm soát đối với các công nghệ quan trọng mà Mỹ xem là cần thiết cho khả năng cạnh tranh với Trung Quốc.

---

Source: VNECONOMY
This article has been adapted from its original source.